"Có những cuốn sách không cần bestseller để trở thành bất tử..."

Nhà nghiên cứu Lê Xuân Lâm (1955-2025) - cựu phóng viên Thời báo Ngân hàng, tác giả công trình "Thơ như tôi hiểu" - đã ra đi ở tuổi 70, để lại khoảng trống lớn trong lòng những người yêu văn chương bạn anh. Tôi may mắn được biết anh qua nhà văn Nguyễn Trường, sau khi đăng tải một số bài nghiên cứu, bình thơ của anh trên trang web Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh và trang cá nhân "Cánh buồm thao thức" của tôi.

Chúng tôi chỉ kịp có một lần ngồi bên nhau bên chén rượu tại nhà Nguyễn Trường trước khi tin dữ ập đến: anh mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Thế nhưng, những cuộc trò chuyện qua Zalo về cuốn sách "Thơ như tôi hiểu" - tác phẩm anh viết trong những ngày chống chọi với bệnh tật - đã cho tôi thấy một Lê Xuân Lâm kiên cường, say mê chữ nghĩa đến phút cuối.

Cầm trên tay cuốn sách anh tặng, lòng tôi dâng lên niềm tiếc thương vô hạn. Anh là người thợ kim hoàn chữ nghĩa tài hoa, dùng chiếc kính lúp tri thức để mài giũa những khái niệm về thơ thành viên ngọc lấp lánh. Cách anh đối thoại với Jakobson, Phan Ngọc hay Lê Đạt không phải kiểu học giả uyên bác mà như người bạn già đang tâm tình cùng tri kỷ - khi thì tranh biện sôi nổi, lúc lại đồng cảm sâu sắc.

Tôi không thể quên cái ngày nhận được tin nhắn của anh: "Anh Nguyên Hùng ơi, sách in xong rồi, vui quá anh ạ!". Giọng điệu ấy vẫn phơi phới dẫu tôi biết anh đang chịu đựng những cơn đau hành hạ. Ngay lập tức, tôi và nhà văn Nguyễn Trường đội mưa đến nhà anh để nhận những bản sách đầu tiên - món quà anh muốn trao tận tay bạn bè trước khi đi xa.

Những lần thăm anh sau đó, tôi luôn thấy ánh mắt anh sáng lên khi nhắc đến dự định viết tiếp: "Sau bài viết về 'Ký họa thơ', tôi đang viết chuyên luận 'Phong cách thơ Nguyên Hùng'...". Tôi chỉ biết khuyên anh dưỡng sức, nhưng biết rằng với anh, được viết cũng là được sống.

Hôm nay, khi lật lại từng trang sách của anh, tôi hiểu rằng Lê Xuân Lâm đã tự viết nên điếu văn cho chính mình bằng cả trái tim dành cho văn chương. "Thơ là nghệ thuật phản ánh tri nhận bằng nhịp điệu" - định nghĩa ấy của anh giờ đã trở thành di sản, như chính cuộc đời anh - một bài thơ không dấu chấm hết.

Xin cúi đầu tiễn biệt anh - người góp tay mở lối vào cõi thơ bằng trái tim nhiệt thành và trí tuệ uyên bác.

Mời đọc thêm:

• Thấy gì từ "Ký họa thơ" của Nguyên Hùng?
• "Thơ như tôi hiểu" - Một góc nhìn mới về ngôn ngữ thơ
   

Nguyên Hùng thay mặt tác giả tặng sách cho bạn bè (Ảnh: Trần Quang Khánh).

Nhà nghiên cứu Lê Xuân Lâm tiếp khách từ Hà Nội - nhà thơ Lê Thành Nghị.

Lê Xuân Lâm làm giò thủ cùng nhà văn Nguyễn Trường