Tại Lễ công bố bình chọn 50 tác phẩm văn học nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc giai đoạn 1975 – 2025, lĩnh vực Văn học có 14 tác phẩm được vinh danh: Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh); Mình và họ (Nguyễn Bình Phương); Mẫu Thượng Ngàn (Nguyễn Xuân Khánh); Mảnh đất lắm người nhiều ma (Nguyễn Khắc Trường); Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng); Cỏ lau (Nguyễn Minh Châu); Con gái thuỷ thần (Nguyễn Huy Thiệp); Cánh đồng bất tận (Nguyễn Ngọc Tư); Thời xa vắng (Lê Lựu); Bến không chồng (Dương Hướng); Đảo chìm (Trần Đăng Khoa); Những người đi tới biển (Thanh Thảo); Đường tới thành phố (Hữu Thỉnh); Tiếng hát tháng Giêng (Y Phương).

Trong số 14 tác giả kể trên thì tôi hân hạnh được làm quen 9 vị qua bộ ký họa chân dung văn nhân của mình, gồm: Nguyễn Bình Phương, Nguyễn Khắc Trường, Ma Văn Kháng, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Ngọc Tư, Lê Lựu, Trần Đăng Khoa, Hữu Thỉnh và Y Phương.

Chùm thơ dưới đây không được viết sau sự kiện, cũng không nhằm tổng kết hay ngợi ca theo lễ lạt. Đây đơn thuần là những ký họa chân dung đã có sẵn, được sáng tác trong mạch “Ký họa thơ văn nhân” của tác giả, nay xin được chia sẻ lại như một sự cộng hưởng tình cờ nhưng đầy ý nghĩa với tin vui của văn học nước nhà.

Những tên tác phẩm in đỏ trong các bài thơ chính là những dấu mốc sáng tạo từng được tác giả ký họa trên hành trình văn chương – và thật đẹp khi hôm nay, chúng gặp lại nhau thêm một lần nữa trong bảng vàng vinh danh.
 

NGUYỄN BÌNH PHƯƠNG

Là nhà thơ không chỉ một lần

                                làm thơm danh tiểu thuyết

Là nhà văn quyết làm mới thi ca

Vượt lam chướng, từ chết sang trời biếc

Anh không ngồi im làm đứa trẻ chết già.

Vào cõi văn như buổi câu hờ hững

Sách viết ra, không ầm ĩ phô trương

Mình và họ và cả người đi vắng

Đâu phải ví dụ xoàng

                                một phong cách văn chương...
 

2016-2024

NGUYỄN KHẮC TRƯỜNG

Từ cửa khẩu – miền xám biên cương

Gió biên phòng thấm vào con chữ

Những phận đời chênh vênh, lam lũ

Giữa thác rừng từng gương mặt hiện ra

Nơi mảnh đất lắm người nhiều ma

Ông lặng lẽ thắp đèn soi góc tối

Ở miền đất mặt trời, những người đàn bà

Bước chân gầy qua tháng năm cằn cỗi

Nguyễn Khắc Trường chọn sống cùng “ma”

Để khắc họa thôn quê nửa hư nửa thực

Những trang văn khiến thời gian chảy ngược

Người đọc giật mình như gặp lại làng xưa.

17/11/2025

MA VĂN KHÁNG

Với đồng bạc trắng hoa xòe từ vùng biên ải

Một mình một ngựa trở về xuôi

Rồi dấn thân giữa rừng cạm bẫy

Thầy giáo vùng cao hóa côi cút giữa đời

Lòng nhẹ nhõm sau cơn mưa mùa hạ

Nghe dư âm mùa lá rụng trong vườn

Câu chuyện gia đình với ba thế hệ

Năm tháng nhọc nhằn, năm tháng nhớ thương

Sau ô cửa giữa dòng đời cuộn chảy

Anh viết bằng nhân hậu bao dung

Bao phận người bị cuốn vào lốc xoáy

Cần một bàn tay nâng đỡ lúc khốn cùng.

Người thợ mộc Mường Khương về Hà Nội

Mang tiếng gió ngàn hong ấm văn chương

Như én liệng trời cao vờn mây núi

Hát khúc tráng ca bằng tiếng Mông, Mường…
 

15/11/2025

NGUYỄN MINH CHÂU

Từ cửa sông, dấu chân người lính ấy

Còn in hằn mảnh đất tình yêu

Lửa từ những ngôi nhà nơi miền cháy

Hừng sáng lên tận bến quê nghèo.

30 năm chỉ cưỡi xe đạp nát

Mà tung hoành những vùng trời khác nhau

Từ “gã quê mùa” vụng về nhút nhát^(*)

Từng trang văn thấm đẫm niềm đau.

Nào ai ngờ sau phiên chợ Giát

Lão Khúng vội về bạn với cỏ lau

Lời ai điếu cho một thời vừa tắt

Khóc thương người, nhòe mắt đến ngày sau.
 

17/12/2020

 ^(*) Nhà thơ Xuân Quỳnh từng mắng yêu nhà văn Nguyễn Minh Châu là “gã quê mùa”.

NGUYỄN NGỌC TƯ

Cà Mau xưa nổi nhờ cua
Bây giờ nhờ có Ngọc Tư hóa gần
Gái quê lại giỏi nghề văn
Cánh đồng bất tận gạo ăn mút mùa!

Nhớ về bánh trái mùa xưa
Đau gì như thể giao thừa không nhau
Yêu người ngóng núi càng đau
Ngọn đèn không tắt hận câu phụ tình!

Thương quê như thể thương mình
Khói trời lộng lẫy, nước kinh cạn ròng
Cân văn lên, đong tấm lòng
Không ai dám nhận qua sông trước nàng!
 

24/2/2017
 

LÊ LỰU

Đâu người cầm súng thuở nào?

Nhớ thời xa vắng càng đau cánh diều

Sóng đáy sông lật đò chiều

Anh hùng lẫn với bọt bèo cùng trôi

Bạn bầu thời loạn đâu rồi

Có mình trong gã dở hơi Minh Sài?
 

30/8/2017

TRẦN ĐĂNG KHOA

Từ góc sân nhà em
Chơi với Vàng với Vện
Ăn hạt gạo làng ta
Lớn lên thành lính biển.

Khúc hát người anh hùng
Vẫn còn vang vọng mãi
Yêu bạn, họa chân dung
Quý tài, mời đối thoại.

Những năm học Gorky^(*)
Luôn nhớ ngày trực chiến
Đợi mưa đảo Sinh Tồn
Như mong người yêu đến.

Thần đồng nay làm quan
Vẫn em em bác bác
Dáng chú Cuội nông dân
Mà hoạt ngôn – hóm - sắc!
                                 
                                         22/12/2016

^(*) Trường viết văn mang tên Maxim Gorky, Nga.

HỮU THỈNH

Năm chiến sĩ trên một chiếc xe tăng

Tới thành phố anh thành thi sĩ

Không cần thương lượng với thời gian

Vẫn dẻo dai làm đầu tàu Văn nghệ.

Trưa nắng hè viết thư mùa đông

Từ Hà Nội lĩnh xướng trường ca biển

Chiến hào xưa còn vọng tiếng bom rung

Hồn thơ ấy vẫn đậm tình lính chiến.

23/12/2016

Y PHƯƠNG

Là người núi Hoa
Anh làm rạng danh thơ Tày và quê hương
Không chỉ bằng ước mơ và lời chúc
Thơ Y Phương
Không chỉ nhen ngọn lửa hồng một góc.

Đàn then
Không chỉ giúp vút lên
                             tiếng hát tháng giêng
Những vần thơ không chỉ dành riêng
                                           nói với con:
"Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói"...

Anh sống như sông như suối
Coi văn chương là một thứ chơi
Chơi cho mình và chơi cho người
Những gì mình làm được
Là của ông bà cả thôi...
 

8/1/2017

Nguyên Hùng