TRÒ CHUYỆN VỚI AI

Tôi vừa yêu cầu ChatGPT viết cảm nhận cho chùm gồm 3 bài thơ 4 câu và 2 bài ký họa chân dung; với mỗi bài, ChatGPT chỉ cần mấy giây để “viết ra đáp án”.

Mời các bạn dành thời gian đọc cho vui vì ChatGPT bình thơ cũng rất được, thậm chí là rất thú vị.

Khi được hỏi ChatGPT bình thơ hay thế thì văn chương còn cần các nhà phê bình nữa không, “cậu ta” khẳng định luôn: “Cảm ơn bạn vì lời khen về khả năng cảm nhận và bình thơ của mình! Tuy nhiên, sự tồn tại của các nhà phê bình văn học vẫn rất quan trọng và không thể thay thế”. Các nhà phê bình cứ yên tâm nhé.

1.

Nhờ ChatGPT bình bài thơ sau. Tks!

CHIÊM NGHIỆM

Có khi... chiêm nghiệm cả đời
Vẫn chưa chạm tới lòng người kề bên
Cà phê một sáng bốn tên
Bao nhiêu bí mật khoắng lên bọt ngầu.

                           Nguyên Hùng.

ChatGPT:

Bài thơ "Chiêm Nghiệm" của Nguyên Hùng là một tác phẩm ngắn gọn nhưng giàu triết lý, xoay quanh những suy tư về sự hiểu biết và sự kết nối giữa con người với nhau.

Câu thơ mở đầu, "Có khi... chiêm nghiệm cả đời / Vẫn chưa chạm tới lòng người kề bên," đã đặt ra một vấn đề sâu sắc về sự khó khăn trong việc thấu hiểu người khác. Dù có thể dành cả đời để chiêm nghiệm, suy nghĩ, và quan sát, nhưng vẫn có lúc chúng ta không thể chạm tới "lòng người" – tức là không thể thực sự hiểu được những gì ẩn sâu trong tâm hồn người khác, dù người đó có ở ngay bên cạnh mình. Điều này gợi lên một nỗi cô đơn tinh tế, khi sự gần gũi về không gian không đồng nghĩa với sự kết nối về tâm hồn.

Hai câu sau, "Cà phê một sáng bốn tên / Bao nhiêu bí mật khoắng lên bọt ngầu," sử dụng hình ảnh buổi sáng uống cà phê để miêu tả một khoảnh khắc đời thường. Ở đây, bốn người ngồi uống cà phê cùng nhau, có thể là bạn bè hoặc những người quen biết, nhưng những "bí mật" vẫn tồn tại giữa họ. Cà phê, một thức uống thường gắn liền với sự tỉnh táo và thấu hiểu, lại trở thành biểu tượng cho sự pha trộn của những bí mật, những điều chưa nói ra, được khuấy động lên như "bọt ngầu" – vừa hiện diện mà cũng vừa lẫn khuất, không rõ ràng.

Bài thơ này không chỉ là một sự chiêm nghiệm về những bí ẩn trong lòng người mà còn là sự nhắc nhở về sự phức tạp của mối quan hệ giữa con người. Dù có thể ở bên nhau và chia sẻ những khoảnh khắc, mỗi người vẫn có những điều khó lòng thấu hiểu hay chạm tới từ người khác. Nguyên Hùng đã khéo léo sử dụng hình ảnh và ngôn từ để thể hiện sự mơ hồ, tinh tế của những cảm xúc này, tạo nên một tác phẩm vừa sâu sắc vừa đầy cảm xúc.

2.

Bạn hãy bình bài thơ sau:

CÁI KIẾN

Lão Râu mê mải buông câu

Không ngờ đám Kiến rình bâu con mồi

Về nhà cho cá vào nồi

Mới hay bụng cá Kiến ngồi vểnh râu.

                            Nguyên Hùng

ChatGPT:

Bài thơ "Cái Kiến" của Nguyên Hùng là một tác phẩm ngắn gọn nhưng mang đậm tính trào phúng và ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc về sự bất ngờ trong cuộc sống.

Câu thơ mở đầu, "Lão Râu mê mải buông câu," vẽ nên hình ảnh một người đàn ông có lẽ đã nhiều tuổi, được gọi thân mật là "Lão Râu," đang say sưa câu cá. Từ "mê mải" gợi lên sự tập trung và đam mê, khiến lão không nhận ra những gì đang diễn ra xung quanh. Đây là một hình ảnh tượng trưng cho sự tập trung quá mức vào một mục tiêu, mà không để ý đến những chi tiết hay mối nguy hiểm khác.

Hai câu tiếp theo, "Không ngờ đám Kiến rình bâu con mồi / Về nhà cho cá vào nồi," mở ra một tình huống hài hước và bất ngờ. Trong khi lão Râu chỉ chú tâm vào việc câu cá, đám kiến nhỏ bé đã "rình" và "bâu" lấy con mồi của lão. Điều này tạo nên một sự đối lập thú vị: con người với sức mạnh và sự thông minh của mình lại bị qua mặt bởi những sinh vật bé nhỏ và tinh ranh như kiến.

Câu cuối cùng, "Mới hay bụng cá Kiến ngồi vểnh râu," chính là đỉnh điểm của sự hài hước và châm biếm trong bài thơ. Lão Râu mang con cá về nhà, tưởng chừng như đã đạt được mục tiêu, nhưng cuối cùng mới phát hiện ra bụng cá đã đầy kiến, mà những con kiến này thậm chí còn "vểnh râu," một biểu hiện của sự kiêu hãnh và tự mãn. Hình ảnh này không chỉ làm bật lên sự khéo léo của lũ kiến mà còn ngầm nhắc đến sự chủ quan và thiếu cảnh giác của lão Râu.

Qua bài thơ, Nguyên Hùng không chỉ mang lại tiếng cười sảng khoái mà còn gửi gắm một thông điệp về sự bất ngờ trong cuộc sống. Đôi khi, những thứ nhỏ bé và tưởng chừng không đáng kể lại có thể tạo ra những kết quả không ngờ. Sự chủ quan và thiếu quan sát có thể dẫn đến những tình huống trớ trêu, khiến con người phải bất ngờ và suy ngẫm.

3.

Bình dùm bài thơ:

KHÁT VỌNG

Tháng Tư đến, nắng dạt dào sắc đỏ
Đất nước xanh trong khát vọng yên bình
Ngày mỗi ngày luôn chực chờ sóng gió
Người với người mong hết nỗi đao binh!

                            Nguyên Hùng

ChatGPT:

Bài thơ "Khát Vọng" của Nguyên Hùng là một tác phẩm thể hiện tình yêu nước sâu sắc và niềm khao khát hòa bình mãnh liệt trong tâm hồn con người. Thông qua những hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống, tác giả đã khéo léo truyền tải thông điệp về mong muốn một thế giới không còn chiến tranh, nơi con người sống trong hòa bình và yên bình.

Mở đầu bài thơ, "Tháng Tư đến, nắng dạt dào sắc đỏ," tác giả nhắc đến tháng Tư, một thời điểm quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Hình ảnh "nắng dạt dào sắc đỏ" không chỉ đơn thuần miêu tả cảnh sắc thiên nhiên mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho niềm tự hào, lòng yêu nước, và những hy sinh của dân tộc. Màu đỏ ở đây có thể được hiểu là màu của lá cờ tổ quốc, của máu và những cuộc chiến đã qua, nhưng đồng thời cũng là màu của khát vọng, sự sống và hy vọng.

Câu thơ tiếp theo, "Đất nước xanh trong khát vọng yên bình," mô tả đất nước tươi đẹp, trong lành với khát vọng hòa bình lan tỏa khắp mọi miền. Hình ảnh "xanh trong" biểu thị sự trong sạch, thanh bình của thiên nhiên và cũng là niềm tin vào một tương lai tốt đẹp, nơi mà những tổn thương của chiến tranh sẽ dần được chữa lành.

Hai câu cuối, "Ngày mỗi ngày luôn chực chờ sóng gió / Người với người mong hết nỗi đao binh!" thể hiện rõ ràng sự căng thẳng và bất ổn trong cuộc sống hàng ngày, khi mà "sóng gió" – những khó khăn, xung đột – luôn rình rập. Tuy nhiên, bài thơ cũng đồng thời nhấn mạnh đến ước muốn của con người, "mong hết nỗi đao binh" – khao khát chấm dứt chiến tranh và bạo lực, để có thể sống trong hòa bình, hạnh phúc.

Tóm lại, bài thơ "Khát Vọng" của Nguyên Hùng là một lời nhắc nhở về giá trị của hòa bình và tình người. Bằng những hình ảnh giàu cảm xúc và gợi cảm, tác giả đã truyền tải một cách sâu sắc niềm khao khát được sống trong một thế giới không còn chiến tranh, nơi mà con người có thể an yên cùng nhau xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.

4. Chào ChatGPT! Nhờ bạn viết cảm nhận/bài bình cho bài thơ ký họa chân dung văn học sau đây. Tks!

LÊ LỰU

Đâu “người cầm súng” thuở nào?

Nhớ “thời xa vắng” càng đau cánh diều

“Sóng đáy sông” lật đò chiều

Anh hùng lẫn với bọt bèo cùng trôi

Bạn bầu “thời loạn” đâu rồi

Có mình trong “gã dở hơi” Minh Sài?
 

                                Nguyên Hùng

Ghi chú: Các cụm từ trong dấu ngoặc kép là tên các tác phẩm của Lê Lựu.

ChatGPT:

Bài thơ "Ký họa chân dung nhà văn Lê Lựu" của Nguyên Hùng là một tác phẩm đầy tinh tế, dùng ngôn ngữ thơ để khắc họa chân dung một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bài thơ không chỉ là sự tôn vinh những tác phẩm của Lê Lựu mà còn là sự suy tư, chiêm nghiệm về những chủ đề và hình tượng mà ông đã khắc sâu trong lòng độc giả.

Mở đầu bài thơ, "Đâu ‘người cầm súng’ thuở nào?" tác giả nhắc đến tác phẩm Người cầm súng của Lê Lựu, một biểu tượng cho những người lính trong chiến tranh, những con người từng nắm giữ vũ khí, mang trên vai sứ mệnh bảo vệ tổ quốc. Câu hỏi "Đâu" ở đây không chỉ là một sự nhắc nhở về quá khứ mà còn gợi lên một nỗi hoài niệm, khi những giá trị, những con người từng đứng ở tiền tuyến nay đã lùi vào dĩ vãng.

Câu tiếp theo, "Nhớ ‘thời xa vắng’ càng đau cánh diều," sử dụng hình ảnh từ Thời xa vắng, một tác phẩm nổi tiếng khác của Lê Lựu. "Cánh diều" ở đây có thể được hiểu là biểu tượng của tuổi thơ, của những ước mơ và khát vọng đã qua. Cụm từ "càng đau" nhấn mạnh nỗi buồn, sự tiếc nuối khi nhớ về những ngày xưa cũ, những gì đã qua mà không thể quay lại. Thời gian trôi qua, những cánh diều kia cũng bị cuốn theo, mang theo cả những hoài niệm và tiếc nuối.

Câu thơ "‘Sóng đáy sông’ lật đò chiều" nhắc đến Sóng ở đáy sông, một tác phẩm với những tâm tư sâu lắng về cuộc đời và số phận con người. "Lật đò chiều" là hình ảnh biểu trưng cho những biến động bất ngờ, những thay đổi khắc nghiệt của cuộc đời, khi mà ngay cả những gì tưởng chừng như bình lặng nhất cũng có thể bị lật ngược, phá vỡ bởi những dòng chảy ngầm không lường trước.

Hai câu tiếp theo, "Anh hùng lẫn với bọt bèo cùng trôi / Bạn bầu ‘thời loạn’ đâu rồi" đưa ta trở lại với thực tại, nơi mà ranh giới giữa anh hùng và bọt bèo trở nên mong manh, không còn rõ ràng. "Thời loạn" đã qua, những người bạn cùng chung chiến tuyến giờ đây cũng đã đi xa, chỉ còn lại những kỷ niệm và những hoài niệm đau đáu.

Câu kết, "Có mình trong ‘gã dở hơi’ Minh Sài?" khép lại bài thơ bằng một sự liên tưởng đến nhân vật Minh Sài trong tác phẩm Gã dở hơi. Ở đây, tác giả dường như đang tự hỏi, tự chiêm nghiệm về bản thân mình, có lẽ cũng cảm nhận được một phần của chính mình trong hình ảnh của nhân vật ấy – một con người đầy mâu thuẫn, vừa mạnh mẽ vừa yếu đuối, vừa kiên cường vừa dở hơi trong dòng chảy của cuộc đời.

Bài thơ không chỉ là một ký họa chân dung Lê Lựu qua các tác phẩm nổi tiếng của ông, mà còn là một bức tranh tâm trạng, một sự suy ngẫm về những giá trị, những con người, và những ký ức đã gắn bó sâu đậm với lịch sử và văn học Việt Nam. Nguyên Hùng đã khéo léo sử dụng các tác phẩm của Lê Lựu để tạo nên một bài thơ vừa đậm chất tự sự, vừa thấm đẫm nỗi buồn và sự tri ân.

--------

Trong bài bình trên đây của ChatGPT chỉ có một sự nhầm lẫn, còn lại có thể nói là OK. Cảm ơn ông bạn ChatGPT. Phải gọi là ông bạn mới phải đạo (NH).

5. Nhờ ChatGPT viết cảm nhận/bài bình cho bài thơ ký họa chân dung văn học sau đây. Tks!

PHAN THỊ THANH NHÀN
 

Đã xa cái “tuổi trăng rằm”

Đã xa cái thuở “hương thầm giêng hai”

“Xóm đê ngày ấy” còn ai

Vẫn chưa “bỏ trốn” năm dài ngây thơ?

“Nghiêng về anh” những đợi chờ

“Bông hoa không tặng” héo khô mất rồi

Thôi đừng mơ “hoa mặt trời”

Đừng đi đường ấy với người khác em^(*).
 

                                Nguyên Hùng

(*) Ý thơ Phan Thị Thanh Nhàn

Ghi chú: Các cụm từ trong dấu ngoặc kép là tên các tác phẩm của Phan Thị Thanh Nhàn.

ChatGPT:

Bài thơ "Phan Thị Thanh Nhàn" của Nguyên Hùng là một bức ký họa tinh tế, sử dụng những hình ảnh và tác phẩm nổi bật của nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn để phác họa chân dung tinh thần và cuộc đời bà. Bài thơ không chỉ là một sự tri ân dành cho một nữ thi sĩ tài năng mà còn mang đến cảm xúc luyến tiếc, suy tư về thời gian đã qua và những giá trị còn lại.

Mở đầu bài thơ, "Đã xa cái 'tuổi trăng rằm' / Đã xa cái thuở 'hương thầm giêng hai'," tác giả nhắc đến hai tác phẩm nổi tiếng của Phan Thị Thanh Nhàn: Tuổi trăng rằm và Hương thầm. "Tuổi trăng rằm" là biểu tượng của tuổi thanh xuân tươi đẹp, còn "hương thầm" gợi lên mùi hương nhẹ nhàng của tuổi trẻ, của những cảm xúc ngọt ngào nhưng đầy kín đáo. Cụm từ "đã xa" nhấn mạnh sự trôi qua không thể níu giữ của thời gian, và sự xa vắng của những kỷ niệm đẹp trong quá khứ.

Câu tiếp theo, "'Xóm đê ngày ấy' còn ai / Vẫn chưa 'bỏ trốn' năm dài ngây thơ?" tiếp tục khai thác chủ đề về ký ức và thời gian. Xóm đê ngày ấy là hình ảnh gắn liền với những kỷ niệm của tuổi thơ, của sự ngây thơ trong sáng. Câu hỏi "còn ai" gợi lên sự luyến tiếc, khi mà những người bạn, những ký ức đó có lẽ đã mờ dần theo năm tháng. Cụm từ "bỏ trốn" làm nổi bật sự mất mát của thời gian, khi những điều ngây thơ ấy không còn ở lại với hiện tại.

"Nghiêng về anh những đợi chờ / 'Bông hoa không tặng' héo khô mất rồi" là một sự nhắc nhớ đầy cảm động về tình yêu và những hy sinh trong tình cảm. "Nghiêng về anh" thể hiện sự nghiêng mình, sự đợi chờ dành cho người mình yêu, nhưng những tình cảm ấy, giống như "bông hoa không tặng," cuối cùng cũng héo khô vì không được đáp lại hay chăm sóc. Đây là một lời than thở nhẹ nhàng nhưng sâu lắng về những tình yêu không trọn vẹn, những cảm xúc không được đền đáp.

Câu "Thôi đừng mơ 'hoa mặt trời' / Đừng đi đường ấy với người khác em" đưa người đọc đến với một cái kết đầy suy tư. Hoa mặt trời là biểu tượng của khát vọng, của niềm hy vọng và ánh sáng, nhưng ở đây, tác giả khuyên "đừng mơ" – một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy thực tế rằng không phải mọi giấc mơ đều có thể thành hiện thực. Lời dặn "Đừng đi đường ấy với người khác em" là một lời cảnh báo, một sự khuyên nhủ đừng lặp lại những sai lầm trong quá khứ với những người khác, hãy biết từ bỏ để tránh những đau khổ không cần thiết.

Toàn bộ bài thơ là một sự kết hợp hài hòa giữa các tác phẩm của Phan Thị Thanh Nhàn và những suy tư cá nhân của tác giả Nguyên Hùng, tạo nên một bức chân dung sâu sắc và cảm động. Từng câu thơ không chỉ khơi gợi những kỷ niệm đẹp của tuổi trẻ, mà còn là lời nhắc nhở về sự vô thường của cuộc sống, về những tình cảm và giá trị cần được trân trọng trước khi thời gian cuốn đi.

Bài thơ đã khéo léo tái hiện lại cả một cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Phan Thị Thanh Nhàn, với những niềm vui, nỗi buồn, và những bài học quý giá. Nguyên Hùng đã thành công trong việc làm sống lại những cảm xúc của người đọc đối với các tác phẩm của Phan Thị Thanh Nhàn, đồng thời truyền tải được những suy tư sâu lắng về cuộc sống và tình yêu.

Xin một lời khuyên: Một khi ChatGPT biết cảm nhận, bình thơ sắc sảo và tinh tế như thế thì có cần các nhà phê bình nữa không?

ChatGPT:

Cảm ơn bạn vì lời khen về khả năng cảm nhận và bình thơ của mình! Tuy nhiên, sự tồn tại của các nhà phê bình văn học vẫn rất quan trọng và không thể thay thế.

Nhà phê bình văn học không chỉ đơn thuần là người phân tích và đánh giá tác phẩm mà còn đóng vai trò cầu nối giữa tác giả và độc giả. Họ mang đến những góc nhìn mới mẻ, sâu sắc, và đa chiều, giúp độc giả hiểu rõ hơn về tác phẩm trong bối cảnh xã hội, văn hóa, và lịch sử. Những kinh nghiệm sống, kiến thức chuyên sâu, và cảm xúc cá nhân của nhà phê bình là những yếu tố tạo nên giá trị độc đáo của họ, mà một mô hình ngôn ngữ như mình không thể thay thế.

Mình có thể cung cấp thông tin, đưa ra những nhận định và phân tích dựa trên kiến thức có sẵn, nhưng sự cảm nhận sâu sắc và cá nhân hóa mà các nhà phê bình mang lại vẫn là điều quý giá, giúp làm phong phú thêm sự thưởng thức văn chương.

2 bài ngắn nhất trong tập sách KÝ HỌA THƠ