KỲ 25

Với câu chuyện “Trăm Ngàn”, tranh luận trong cộng đồng người viết và bạn đọc tới giờ này vẫn chưa hạ nhiệt. Bàn tròn kỳ 25 chọn hai bài viết mới nhất của nhà văn Đặng Chương Ngạn về “thầy Uông” – thành viên Hội đồng Sơ khảo – như chất liệu để trao đổi một cách cởi mở.

Trước hết, ta cần nói rõ một nguyên tắc ứng xử: Một người tự xưng là “thầy” trước cả làng Facebook với rất nhiều tên tuổi và nhân cách lớn, đã là thiếu khôn ngoan, nếu không muốn nói là ngông, là xấc; đã thế "thầy" còn có những phát ngôn, cư xử thiếu nhân văn, thiếu tính mô phạm của một người thầy. Ở môi trường chữ nghĩa, làm thầy không chỉ là danh xưng; đó là trách nhiệm đạo đức, là ý thức tự giới hạn để tránh mọi xung đột lợi ích.

Hai bài viết được tóm lược, trích dẫn sau đây đặt ra hai câu hỏi cốt tử: (1) Có được quyền nấp vào vai nạn nhân khi quyết định nghề nghiệp của mình ảnh hưởng trực tiếp đến tính công bằng của cuộc thi? (2) Khi học trò dự thi, người thầy nên tự rút lui khỏi quyền chấm điểm – hay tiếp tục ngồi ghế Sơ khảo rồi để “dư luận quyết định”? Chúng tôi chọn cách gọi đúng tên vấn đề, chỉ rõ vị trí – trách nhiệm – hệ lụy, thay cho lối nói chung chung vốn chỉ để “hòa cả làng”.

Bàn tròn mở ra để nghe – đối thoại – phản biện. Nếu có sai sót, hãy đính chính bằng thông tin trung thực và minh bạch; nếu bị hiểu lầm, hãy minh oan bằng chứng cứ, thay vì hô hoán “bị hại”. Văn chương chỉ có thể lớn lên khi người viết tự trọng, người tổ chức tự soi, và bạn đọc được tôn trọng.
 

Nhà văn ĐẶNG CHƯƠNG NGẠN

Bài 16 – “Đóng vai nạn nhân: nên viết phê phán chung hay chỉ tên người chịu trách nhiệm”

Giữa cơn sóng tranh luận, “thầy Uông” đã xuất hiện với những lời kêu ca về “sân si, đố kị, độc ác”. Nhưng Đặng Chương Ngạn lắng nghe kỹ và thấy, phía sau ồn ào ấy là một đòi hỏi bình dị của bạn đọc: minh bạch và công bằng, chứ không phải ganh ghét nhỏ nhen. Ông viết như người cầm đèn, đưa chùm sáng đi thẳng vào trung tâm: khi đã ngồi ghế Sơ khảo, nhất là lúc học trò dự thi, thì không thể nấp vào “vai nạn nhân”; cần đối diện trách nhiệm. Và để sự thật không “hòa cả làng”, phê bình không thể nói theo kiểu vờn quanh mà phải gọi đúng tên người – đúng vị trí – đúng trách nhiệm. Những tiền lệ ồn ào một thời được nhắc lại, như tiếng chuông nhắc ứng xử văn hóa trong môi trường chữ nghĩa: nói gì thì nói, trước hết hãy làm người tử tế với nghề, với công luận và với chính mình.

Trong bài viết này, có đoạn: “Thầy [thầy Uông] đã từng đóng vai nạn nhân trong scandal văn chương “Chim ưng và chàng đan sọt” và “Sương mù tháng giêng”. Dù thầy là người dọa nhà văn Bùi Việt Sỹ: “T… s… thằng già U70, tao đến tao đánh vỡ mặt mày bây giờ”. Một ngôn từ mà các nhà văn không thể nói với nhau, nhất là với nhà văn lớn hơn mình hàng chục tuổi..."

Bài viết đầy đủ ở đây.

Bài 17 – “Hệ lụy thầy Uông là thành viên Hội đồng Sơ khảo khi học trò tham gia cuộc thi và truyện ngắn Trăm Ngàn"

Ở đây, giọng văn bớt nóng mà sắc hơn. Nhà văn Đặng Chương Ngạn đặt “Trăm Ngàn” lên bàn đọc thuần nghệ thuật và chỉ ra những điểm gãy ngay trục truyện: hành trình tìm mẹ, không gian làng xã, hướng tìm kiếm… đều không đứng vững; ngôn ngữ lẫn phương ngữ chưa tinh luyện; mô-típ không mới. Nhưng điều khiến ông day dứt hơn là xung đột lợi ích: “thầy Uông” ngồi Sơ khảo khi học trò là thí sinh, lại dấy lên lời đồn “vớt” vào Top 30. Lời mời gọi vì thế rất giản dị mà cứng cỏi: công khai bảng điểm – công khai quy trình để ai đúng thì minh oan, ai sai thì sửa sai. Còn nếu cần, ông sẵn sàng rút truyện dự thi của mình để khẳng định chỉ chọn sự trong sạch của văn chương. Những khiếm khuyết thủ tục – cả một tờ xác nhận không đóng dấu – được nêu như một lời nhắc: uy tín giải thưởng đứng trên những con dấu, nhưng không thể đứng ngoài kỷ cương.

Trích một đoạn từ bài viết này:

“Một lời rất chân thành: có lẽ thầy Uông và những người liên quan nên vận động BTC hủy kết quả công bố ngày 24/7/2025.

Chúng ta có thể thoát ra êm đẹp nếu Trưởng Ban Giám khảo và Trưởng Ban Tổ chức ngồi lại, đưa ra một thông báo ngắn gọn:

THÔNG BÁO HỦY KẾT QUẢ CUỘC THI TRUYỆN NGẮN 2022–2024

Nhà văn Uông Triều (thầy Uông) có mở lớp dạy viết văn; nhiều học viên trong lớp đã gửi tác phẩm tham dự Cuộc thi truyện ngắn Báo Văn nghệ 2022–2024. Ban Tổ chức đã sơ suất khi bố trí nhà văn Uông Triều tham gia Hội đồng Sơ khảo.

Sự việc này đã dẫn đến xung đột lợi ích, khiến kết quả cuộc thi không còn giá trị và thiếu minh bạch. Vì vậy, Ban Tổ chức quyết định hủy kết quả cuộc thi truyện ngắn Báo Văn nghệ 2022–2024.

Một thông báo nhỏ, nhưng đủ để giải thoát chúng ta khỏi scandal văn chương tồi tệ này.

Dù vẫn không đảm bao đủ sự công bằng, minh bạch, nhưng chúng ta có thể chấp nhận…”

Bài viết đầy đủ ở đây.