NGUYÊN HÙNG
 

NƠI LẬP NGHIỆP VÀ TRƯỞNG THÀNH

Chưa bao giờ tôi cảm nhận rõ rệt như thế, rằng chính mình là một phần của một thành phố lịch sử, nơi mọi ngõ ngách đều vươn lên với khát vọng không ngừng nghỉ. Thành phố Hồ Chí Minh – nơi tôi đã đến, đã sống và chứng kiến từng biến chuyển mạnh mẽ từ thời kỳ hòa bình đến công cuộc xây dựng và phát triển vượt bậc.

Năm 1978, khi còn là sinh viên từ một trường đại học Hà Nội thực tập tại Phan Rang, tôi quyết định một mình vào Thành phố Hồ Chí Minh tìm thăm một người họ hàng. Đó là lần đầu tiên tôi đặt chân đến thành phố này. Ông chú tôi làm việc tại Cảng Sài Gòn từ trước năm 1975, nhà ở gần Bưu điện Chợ Lớn và Chợ Kim Biên – những nơi sầm uất bậc nhất lúc bấy giờ. Chính từ đó, tôi bắt đầu cảm nhận được nhịp sống thương mại tấp nập và sự náo nhiệt của Sài Gòn xưa.

Năm 1979, khi chính thức nhận công tác tại Mỹ Tho, Tiền Giang, nhà ông chú trở thành trạm dừng chân quen thuộc trong những chuyến đi về giữa hai nơi. Những lần ghé Sài Gòn, tôi thường nán lại để khám phá các địa danh nổi tiếng như Chợ Lớn hay Bến Bạch Đằng, nơi phản chiếu rõ nhất sự phồn vinh của một trung tâm thương mại trên bến dưới thuyền hàng đầu của Việt Nam thời bấy giờ.

Năm 1986, khi đang là giảng viên chuyên nghiệp ở Mỹ Tho, tôi trúng tuyển nghiên cứu sinh và được triệu tập vào học tiếng Nga tại Trường Dự bị Đại học trên đường Nguyễn Chí Thanh. Một lần nữa, tôi lại có cơ hội sống trong lòng Thành phố Hồ Chí Minh và hòa mình vào cuộc sống sinh động của nơi này. Không chỉ là những ngày miệt mài với ngôn ngữ mới, mà đó còn là quãng thời gian tôi khám phá thêm văn hóa cộng đồng người Hoa tại khu vực này.

Năm 1994, sau khi hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh tại Moscơva, tôi chính thức trở thành cư dân Thành phố Hồ Chí Minh. Tại đây, tôi có công việc ổn định, đúng với chuyên môn của mình tại PECC2, một trong những công ty hàng đầu về tư vấn xây dựng điện tại Việt Nam. Trong 19 năm làm việc tại đây, với 15 năm trong vai trò của người quản lý công tác khoa học - kỹ thuật của công ty, tôi được trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào nhiều dự án lớn của ngành điện quốc gia, như thủy điện Hàm Thuận – Đa Mi, Đồng Nai 3 và 4… và các tuyến đường dây 500kV Bắc – Nam, các trung tâm điện lực Phú Mỹ, Hàm Tân, Ô Môn... Đó không chỉ là những năm tháng cống hiến hết mình cho chuyên môn mà còn là giai đoạn tôi cảm nhận sâu sắc sự phát triển mạnh mẽ của Thành phố Hồ Chí Minh trong vai trò đầu tàu kinh tế.

Song song với công việc khoa học kỹ thuật, tôi dần dấn thân vào văn chương là lĩnh vực mà mình yêu thích từ thời trẻ. Sau khi chuyển đến làm việc tại văn phòng PECC2 ở Quận 3, tôi có cơ hội gặp gỡ nhiều nhà thơ, nhà văn và những người bạn yêu nghệ thuật. Từ những cuộc gặp gỡ này, tôi dần bén duyên với viết lách, biên dịch, làm thơ và kết hợp cùng các nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc được bạn bè yêu thơ nhạc yêu thích.
 

Tác giả bài viết cùng bạn bè văn nghệ tại TPHCM - Từ trái: Nhạc sĩ Hữu Xuân, nhà thơ Trương Nam Hương và nhà thơ Đoàn Vị Thượng.

Một trong những người có ảnh hưởng đáng kể đến sự “lạc bước sang văn chương” của tôi là cố nhà thơ Đoàn Vị Thượng. Sau một thời gian ngắn quen biết, anh và nhà thơ Trương Nam Hương đã động viên tôi in tập thơ đầu. Sau nhiều lần lưỡng lự, tôi chọn lọc 50 bài thơ để xuất bản tập thơ đầu tay với tựa đề “Cánh buồm thao thức” (Nxb Hội Nhà văn, 2007), đánh dấu cột mốc quan trọng trên con đường sáng tác của mình.

Đoàn Vị Thượng là một nhà thơ tài hoa của Thành phố Hồ Chí Minh và được độc giả thơ trong cả nước yêu mến từ những năm 198x. Anh đồng thời là một biên tập viên giỏi, có thái độ làm báo rất nghiêm túc, chu đáo; dù là người ham vui, nhưng khi đang chuẩn bị cho số tạp chí hay số báo mới, bạn bè có rủ rê mấy anh cũng không chịu rời khỏi bàn biên tập. Riêng với tôi, trong cương vị biên tập viên thơ của Tạp chí Tài Hoa Trẻ và báo Giáo dục Thời đại, Đoàn Vị Thượng đã ưu ái chọn đăng nhiều chùm thơ Nguyên Hùng với những nhận xét rất chuyên nghiệp và bổ ích. Anh cũng là người được bạn bè quý trọng vì rất ít lo nghĩ cho mình, vài lần chúng tôi gợi ý anh tập hợp thơ để bạn bè hỗ trợ in riêng một tập thơ, anh đều lờ đi… Rất tiếc, Đoàn Vị Thượng đã sớm qua đời vì bạo bệnh - đây là một mất mát lớn đối với văn chương và bạn bè văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh.
 

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - THÀNH PHỐ CỦA LÒNG NHÂN ÁI

Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ được biết đến như một trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, mà còn là nơi hội tụ nghĩa tình sâu đậm, tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau qua những thời khắc khó khăn nhất. Dù là những ngày chiến tranh gian khổ hay thời gian bị dịch giã bủa vây, thành phố này vẫn luôn giữ trọn truyền thống nhân nghĩa, hào hiệp và sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau. Trong nhận thức của rất nhiều người, Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là một đô thị phồn hoa mà còn là nơi dung chứa, cưu mang và đồng hành cùng mỗi con người.

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, Thành phố Hồ Chí Minh trở thành tâm dịch của cả nước. Thế nhưng, trong hoàn cảnh khó khăn ấy, người dân thành phố vẫn giữ vững tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, tạo nên những hình ảnh đầy xúc động. Đó là bữa cơm 0 đồng với hàng trăm quán ăn, bếp từ thiện đã mọc lên khắp thành phố, phục vụ những suất cơm miễn phí cho người lao động nghèo, người vô gia cư, những lao động bị mất việc. Đó là những cây ATM gạo - một sáng kiến tuyệt vời đã lan tỏa khắp cả nước, giúp đỡ những người gặp khó khăn có thể nhận gạo miễn phí mà vẫn giữ được lòng tự trọng. Đó là những khu chợ 0 đồng là nơi mọi người có thể đến chọn thực phẩm, nhu yếu phẩm hoàn toàn miễn phí. Đó là hàng vạn suất quà cứu trợ từ các hội nhóm thiện nguyện, các nhà hảo tâm đã quyên góp, chuẩn bị thực phẩm, thuốc men, hỗ trợ những người mắc kẹt trong khu phong tỏa. Đây là minh chứng cho sự sẻ chia vô điều kiện của người dân thành phố. Chính nhờ những hành động nghĩa tình này mà trong hoàn cảnh khó khăn nhất, không ai bị bỏ lại phía sau, và tinh thần đoàn kết của người dân Thành phố Hồ Chí Minh lại càng tỏa sáng hơn bao giờ hết.

Với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, luôn sẵn sàng mở rộng vòng tay giúp đỡ đồng bào mình, giới văn nghệ sĩ thành phố cũng không đứng ngoài cuộc: NSND Kim Cương, NSƯT Bạch Tuyết, NSƯT Hoài Linh, MC Quyền Linh cùng nhiều người khác đã tích cực vận động, quyên góp để hỗ trợ đồng bào gặp hoạn nạn. Những mái ấm dành cho nghệ sĩ cao tuổi như Khu dưỡng lão nghệ sĩ Quận 8, Viện dưỡng lão Thị Nghè cũng luôn nhận được sự quan tâm và hỗ trợ từ cộng đồng.
 

Nhà văn Phương Huyền tại Lễ tuyên dương cá nhân "Những tấm gương thầm lặng mà cao cả" lần thứ 6 của TP. Hồ Chí Minh.

Phương Huyền, một nữ nhà văn trẻ, đồng nghiệp của tôi tại Hội Nhà văn TP.HCM, là một trong những tấm gương tiêu biểu cho tình người, lòng trắc ẩn và tinh thần sẻ chia. Nhiều năm qua, chị không ngừng vận động quyên góp và trực tiếp giúp đỡ người nghèo. Chỉ riêng trong mùa dịch COVID-19, chị đã kêu gọi hơn 1 tỷ đồng tiền mặt gồm nhu yếu phẩm, phương tiện vận chuyển để hỗ trợ người dân. Ngoài ra, chị còn tổ chức nhiều chương trình thiện nguyện lớn, như giúp đỡ đồng bào miền Trung trong các trận lũ lịch sử, giúp trường học ở các tỉnh phía Bắc bị ảnh hưởng bởi cơn bão Yagi…

Không chỉ là một người dấn thân trong công tác thiện nguyện, nhà văn Phương Huyền còn là Đại sứ Văn hóa đọc, có đóng góp to lớn trong việc phát triển phong trào đọc sách, lan tỏa tri thức đến cộng đồng. Từ 2021 bắt đầu chương trình "Trò chuyện với tương lai", chị đã mang câu chuyện thắp lên ước mơ đến với học sinh các tỉnh thành. Mỗi chuyến đi ngoài việc tạo động lực cho các em nhỏ trong việc xác lập mục tiêu phấn đấu, là phát triển văn hóa đọc. Nữ nhà văn trẻ đã mang sách, quà tặng, học bổng đến nhiều trường học; chỉ riêng năm 2022, chị đã vận động được hơn 200 triệu đồng gồm tủ sách, học bổng, phần quà, phần thưởng… để trao tặng cho các trường vùng sâu vùng xa. Với những cống hiến không mệt mỏi, năm 2024, chị vinh dự được Thành phố Hồ Chí Minh vinh danh là “tấm gương thầm lặng mà cao cả” lần thứ 6. Đây là sự ghi nhận xứng đáng dành cho một con người luôn tận tâm với cộng đồng, sống vì nghĩa tình và lan tỏa giá trị nhân văn đến xã hội. 
 

TỰ HÀO VỀ THÀNH PHỐ ĐÃ CHỌN ĐỂ YÊU VÀ SỐNG

Hơn 30 năm gắn bó với Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã chứng kiến sự đổi thay không ngừng của nơi này. Những khu phố lụp xụp ngày xưa dần nhường chỗ cho các cao ốc hiện đại. Những con kênh đen bị ô nhiễm nay đã trở thành những đại lộ rộng rãi. Từ một thành phố khắc khoải sau chiến tranh, nơi này đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa quan trọng nhất cả nước.

Nhưng dù có thay đổi thế nào, bản sắc của Thành phố Hồ Chí Minh vẫn vẹn nguyên – đó là sự cởi mở, năng động, và tinh thần sáng tạo không ngừng. Chính tại đây, tôi đã gặp gỡ những người bạn đồng hành trong cả công việc lẫn văn chương, đã tìm thấy một cộng đồng luôn sẵn sàng đón nhận và sẻ chia.

Một trong những điều làm tôi tự hào nhất chính là tinh thần của thành phố. Dù trải qua bao thăng trầm, nơi này vẫn luôn tiên phong trong sự đổi mới, dám nghĩ dám làm, và không ngừng khẳng định mình. Tôi thấy hình bóng của Bến Nhà Rồng, nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, chỉ cách nhà mình chục phút đi bộ. Đó không chỉ là một địa danh lịch sử mà còn là biểu tượng của ý chí vươn lên.
 

50 năm thống nhất đất nước, Thành phố Hồ Chí Minh đã trải qua bao thăng trầm và thử thách. Nhưng trong mọi biến động, thành phố này vẫn luôn là nơi dẫn đầu sự phát triển, là niềm tự hào của cả nước. Tôi – một người con xứ Nghệ, đã chọn Thành phố Hồ Chí Minh làm quê hương thứ hai, nơi tôi đã sống, cống hiến, và trưởng thành.

Dù có đi đâu, trở về nơi nào, tôi vẫn luôn yêu thành phố này – một Sài Gòn hào sảng, một Thành phố Hồ Chí Minh kiêu hãnh. Và tôi tin rằng, hàng triệu con người đang sinh sống nơi đây cũng có cùng một tình cảm chân thành như thế, dành cho vùng đất mang trong mình hơi thở của lịch sử và những khát vọng không bao giờ ngừng lại.