KỲ 33

Bên cạnh các bài viết của các nhà văn, Bàn tròn Văn học cũng trân trọng giới thiệu góc nhìn của bạn đọc – những người trực tiếp tiếp nhận tác phẩm. Dưới đây là vài ý kiến của độc giả Phạm Lam Hà (quê Vũ Xá, Ngô Quyền, Thanh Miện, Hải Dương) về truyện ngắn “Bờ sông lặng sóng” của Vũ Ngọc Thư – tác phẩm đoạt Giải Nhì (không có Giải Nhất) Cuộc thi truyện ngắn Báo Văn Nghệ 2022–2024.

Ở góc độ Bàn tròn, chúng tôi cũng xin bổ sung điều băn khoăn: chi tiết bé Nhung dễ dàng nắm tay Thảo – người bố xa lạ – và chịu rời nhà đi theo ngay trong lần đầu tiên nhân vật này xuất hiện, trong khi bao năm gắn bó với mẹ Mai và bố Huấn, quả thật chưa hợp lý về mặt tâm lý. Với trẻ thơ, “cha” không chỉ là huyết thống, mà quan trọng hơn chính là sự chăm sóc hằng ngày qua từng bữa ăn, giấc ngủ, vòng tay che chở. Vì thế, để chi tiết này thuyết phục, lẽ ra tác giả cần thêm vài “cầu nối” cảm xúc: ánh nhìn dò hỏi của con, cái gật đầu xác nhận của mẹ, hoặc một kỷ vật khơi gợi niềm tin. Như vậy, “cái kết nhân văn” sẽ bớt vội vàng và có sức thấm hơn.

Nói cách khác, truyện muốn nhấn mạnh tình máu mủ nhưng lại quên rằng tình phụ tử cũng cần thời gian và sự bồi đắp. Khi sự hòa giải diễn ra quá nhanh, cái nhân văn mà tác giả mong muốn dễ trở thành “nhân văn nóng vội”, chưa kịp đi qua những ngập ngừng, day dứt – vốn là hơi thở của đời thường.

VÀI Ý KIẾN VỀ TRUYỆN NGẮN “BỜ SÔNG LẶNG SÓNG” CỦA VŨ NGỌC THƯ

(Giải Nhì – không có giải Nhất – Cuộc thi truyện ngắn Báo Văn Nghệ 2022–2024)

Phạm Lam Hà

Lời mở

Là người yêu văn chương, tôi quan tâm đến truyện ngắn Bờ sông lặng sóng của Vũ Ngọc Thư – một trong hai tác phẩm đoạt Giải Nhì Cuộc thi truyện ngắn Báo Văn Nghệ 2022–2024. Có thể xem đây là tác phẩm tiêu biểu cho diện mạo truyện ngắn trong giai đoạn này, nên người đọc có quyền bày tỏ cảm nhận, đánh giá. Với tư cách độc giả, tôi xin chia sẻ vài ý kiến, không nhằm “ganh ghét” hay rơi vào bệnh “văn mình vợ người”, mà chỉ là một cách cảm nhận về văn học hôm nay.

1. Ưu điểm

Phải ghi nhận, đây là một truyện khá hay. Kỹ thuật kể chuyện tốt, nhiều tình tiết khắc họa đậm nét, giàu tình người và làm nổi bật sự hy sinh cao cả của những chiến sĩ xả thân vì dân, vì nước. Truyện hướng được bạn đọc chạm đến tiêu chí cốt lõi: tính nhân văn.

2. Một số điểm còn băn khoăn

* Đề tài và cách viết: Câu chuyện vẫn đi theo lối mòn, thiếu khám phá mới, chưa gợi được hướng nghĩ khác.

* Yếu tố hư cấu: Nhà văn có quyền “bịa”, nhưng phải “bịa như thật” để bạn đọc đồng cảm. Ở đây, nhiều chi tiết chưa thật thuyết phục.

* Bố cục và tình huống:

- Vì sao Thảo uất hận đến cao độ, nhưng sau ba năm giải phóng mới trở về mà vẫn “im hơi lặng tiếng”?

- Trong bữa cơm tối – thời khắc sum họp – Huấn lại vắng mặt.

- Khi một liệt sĩ đã báo tử trở về dẫn con đi, mà cả xóm làng không ai hay biết, không ai phản ứng. Mai – người vợ – lẽ ra phải đau đớn kêu gào, nhưng truyện lại bỏ qua. Phải chăng tác giả đã chủ quan?

* Tâm lý nhân vật: Thảo và Huấn cùng quê, cùng nhập ngũ nhưng không có ràng buộc sâu. Việc Huấn “nhường” Mai cho Thảo chỉ sau vài lời động viên nghe ra quá đơn giản. Với một tâm lý uất hận, day dứt như Thảo, sự chuyển biến nhanh chóng này thiếu thuyết phục. Có lẽ do tác giả nhấn quá nhiều vào khía cạnh hy sinh nên bạn đọc dễ chấp nhận sự “đơn giản hóa”.

3. Lời kết

Theo cảm nhận của tôi, Bờ sông lặng sóng chưa thật xứng đáng với một giải thưởng cao. Có lẽ vì cuộc thi chỉ trao Giải Nhì, không có Giải Nhất, lại ở tầm quốc gia nên tác phẩm được quan tâm nhiều. Dù vậy, đây cũng là dịp để độc giả nhìn rõ hơn về cái mới – cái cũ, cái hay – cái dở của truyện ngắn Việt Nam hiện nay.

Mời đọc truyện ngắn “Bờ sông lặng sóng”