TIN TỨC
icon bar
  • Nhà văn & Góc nhìn
  • Nghĩ vụn về chiến binh thơ Trần Mạnh Hảo… nhân ông xuất bản “tuyển tập thơ”

Nghĩ vụn về chiến binh thơ Trần Mạnh Hảo… nhân ông xuất bản “tuyển tập thơ”

Người đăng: nguyenhung
Ngày đăng: 2022-08-24 08:55:14
mail facebook google pos stwis
2109 lượt xem

ĐẶNG CHƯƠNG NGẠN

1- Ông là nhà thơ. Viết hàng ngàn bài thơ, in chục tập thơ và vừa xuất bản “TUYỂN TẬP THƠ” dày 500 trang, bạn đọc đang săn lùng để mua, tất nhiên ông là nhà thơ. Có chăng, thiên hạ chỉ còn phân vân, trong ngôi đền thi nhân sẽ xếp ông ngồi ở ghế nào: Nhà thơ nổi tiếng, ông là tiếng thơ của một thời đại, là ngôi sao thi ca đương đại, một Lermontov Việt Nam… Thôi ngôi vị thơ của ông, cứ để các nhà phê bình hay hậu thế phán xử.

Khi đọc các bài phê bình của ông, tôi lại nghĩ ông là nhà phê bình văn học.

Rồi, ngồi nghe ông nói về đạo Thiên Chúa, đạo Phật, đạo Hồi, về Kinh Veda, Kinh Upanishad, Bà La Môn giáo, Kinh Qur'an, về cõi niết bàn, thiên đường, địa ngục…, tôi lại nghĩ ông là nhà nghiên cứu về tôn giáo hay một nhà truyền đạo có chất giọng truyền cảm và cuốn hút.

Nhiều lần trao đổi với ông những vấn đề liên quan đến giáo dục, đến Bộ đại học, đến sách giáo khoa, mắt ông sáng rực và ông thao thao bất tuyệt như đang thuyết giảng trước một giảng đường lớn, tôi lại nghĩ: ông sinh ra, phải mang hàm giáo sư trường đại học nào đó, phải là một cây đa, cây đề nào đấy trong giới bằng cấp mới phải.

Ông tâm sự rằng: ông đã may mắn rất nhiều khi không được vào đại học. Nếu cánh cổng giảng đường mở rộng đón ông, một học sinh giỏi văn từng tham gia kỳ thi giỏi văn miền Bắc, thì có thể ông đã theo con đường khoa cử, có thể ông đã thành danh một giáo sư văn ở trường đại học nào đấy. Nhưng, sẽ không có một Trần Mạnh Hảo như bây giờ.

Chúng ta có một Trần Mạnh Hảo, bởi có một thanh niên công giáo phải ngưng việc được học ở trường từ 18 tuổi, và phải bắt đầu quá trình tự học. Qúa trình tự học qua sách vở, với sức đọc, khả năng thấm thấu kiến thức khủng khiếp đã tạo nên một Trần Mạnh Hảo hầu như biết làu làu mọi thứ kiến thức Đông Tây, từ cổ đại đến hiện đại, từ lịch sử đến triết học, tôn giáo, thần giáo… Tất cả kho kiến thức nhân loại được dồn nén trong đầu của ông để nó tuôn trào ra bất cứ lúc nào cả trong thơ, trong tranh luận về văn chương, cũng như mọi vấn đề khác trong cuộc sống mà nhiều người ví như những cơn sóng thần, địa chấn…

Ông là sư tử, là ngựa ô, hay như ông tự ví mình như một “sinh khí’ muốn giao hợp với cả trời xanh…một chiến binh tràn đầy dũng khí và sinh lực…thật khó có một hình ảnh nào phù hợp. Nhưng rõ ràng ông là một con người tự cởi trói cho chính mình về tư tưởng, không bị dạy bởi sách vở giáo điều, không bị ràng buộc trong khuôn khổ của bất cứ tổ chức nào, ông vượt lên rất nhiều so với các nhà thơ cùng thế hệ về sự tự do tư tưởng, về nghĩ, và viết: khoáng đạt, hết mình và luôn mới mẻ…

2- Trần Mạnh Hảo không được ngồi trên ghế nhà trường nhiều năm. Nhưng có thể may mắn cho ông, khi học phổ thông đã được gặp những thầy giáo dạy văn giỏi, những người thầy yêu trò, tận tâm với văn chương. Đó là thầy Lê Văn Trạm, Nguyễn Đức Ân đều là dân xứ Nghệ: “Như sóng gió sông Lam giọng thầy sang sảng -Thầy dạy văn như linh mục giảng Tin Mừng” ; “Chất Nghệ Nguyễn Du thấm vào em như muối mặn- Nghèo áo cơm nhưng triệu phú tâm hồn…

Hạnh phúc cho nhà thơ thần đồng (cách gọi của nhà thơ Hoàng Trung Thuỷ về Trần Mạnh Hảo) có lẽ ở tuổi học trò đã gặp được những người thầy dạy văn như vậy. Nhờ đó, khi đã rời trường học, ông vẫn có thể tự đọc, tự học, nuôi chí lập ngôn…Nhiều người, ngạc nhiên, không hiểu tại sao, ông sinh ở Nam Định nhưng lại viết những bài thơ về xứ Nghệ hay đến mức các thi nhân xứ này thấy ông đã cướp đi của họ những câu chữ hay nhất để viết về quê hương: “Gió hào kiệt thổi xơ Nghệ Tĩnh - Cá gỗ nuôi lớn những thiên tài”, “Người giàu có nên đất nghèo khô khát- Kìa gió Lào thổi cong sông Lam”- “Hồn Tố Như u u Ngàn Hống- Núi vẫn gõ lên trời trăm dùi trống”

Riêng tôi, tôi hiểu được tại sao ông viết về xứ Nghệ hay như vậy? Vì ông đang viết về quê hương thầy giáo của ông, về những người thầy đã mang ông đến với Nguyễn Du, Hồng Lĩnh, Núi Quyết, với ví dặm, khoai lang, cua cáy, đá sỏi…: “Đến cỏ dại cũng mọc thành chữ nghĩa- Đồ Nghệ sông Lam dạy biển cả học bài”. Phải chăng trong tính cách của ông đã ngấm chút nào của nước sông Lam: “Khoai lang gàn luống dọc thích bò ngang”…

3- Nhiều người viết rằng nhà thơ Trần Mạnh Hảo rất lắm kẻ thù, nhiều người ganh ghét. Tôi tin ông có kẻ thù, có những người ganh ghét…nhưng số đó không nhiều. Và hầu hết đều chỉ là kẻ thù trên mặt trận bút chiến chứ không phải trong đời thực. Nếu những người đó ngồi lại cùng ông trò chuyện thì chắc họ sẽ không còn thù, hay ghét nữa. Vì ông có khả năng hoá giải dễ dàng mọi sự nhầm tưởng của phía bên kia…

Có lẽ, ông có rất nhiều người kị ông, ngại ông, né ông…thì đúng hơn!

Thực tế, mấy chục năm qua, ai quan hệ với ông thân hay sơ đều phải trả giá cho các mối quan hệ khác: với chính quyền, với các ông canh cửa báo chí, với đồng nghiệp, nhất là những người làm trong lĩnh vực giáo dục.

Bạn sẽ nhận được cái nhìn cảnh giác từ các tiến sỹ, giáo sư …khi thấy bạn có tấm hình trên FB chụp chung với nhà thơ Trần Mạnh Hảo.

Hình như, có một thứ virus lan truyền trong giới chữ nghĩa, trong giới có bằng cấp học vị, các tiến sỹ, giáo sư, những vị có in sách, ra sách…Một nỗi sợ hãi mơ hồ khi ông soi đến tác phẩm của họ. Và, nếu ông có nói gì thì chục năm nay, họ đều giống nhau, có một cách ứng xử với thái độ “khôn ngoan”: “không thèm chấp”, và để biện minh cho thái độ đó, họ sẽ bảo nhau: “Tay ấy là Chí Phèo mà!”. Họ bảo ông là "dũng sỹ diệt giáo sư", Trần Mạnh Hảo thích thịt các vị có bằng cấp.

Thôi tránh voi chẳng xấu mặt nào, lỡ lên tiếng lại bị cơn sóng thần tranh luận với bão kiến thức đủ cấp độ từ ông quật tới không tan thây thì cũng thành phế nhân trong mắt thiên hạ. Nên, chục năm gần đây, dù Trần Mạnh Hảo có viết cả mấy chục bài về một vấn đề cụ thể dạy văn trong trường học, về sách giáo khoa, hay lý luận phê bình …thì cũng không có ai lên tiếng tranh luận dù đấy là một vấn đề hết sức nghiêm túc, thiết thực…

Đã có lần, ngồi uống cà phê, tôi vui vui bảo ông: Nếu muốn vấn đề ông đưa ra được tranh luận, có tác dụng thiết thực thì ông không nên dùng tên Trần Mạnh Hảo nữa, hãy dùng một bút danh khác nghe dễ thương và viết nhẹ nhàng hơn, các nhà khác mới dám tranh luận…Khi ấy, ông chỉ cười buồn và không nói thêm gì.

Nhưng tôi tin, dù đấu hay không đấu, việc xuất hiện của hiệp sỹ Trần Mạnh Hảo cũng đã làm cho nhiều nhà khác cẩn trọng hơn khi viết, in và ra sách…Ông như những liều vac-xin cần thiết cho văn chương, giáo dục, văn hoá Việt Nam.

4- “TUYỂN TẬP THƠ Trần Manh Hảo” đang trở thành hiện tượng lạ trên thị trường sách khi 1000 cuốn in ra đã hết vèo trong chục ngày phát hành. Từ lâu, không có nhà sách nào nhận bán thơ của các tác giả. Nhưng họ đã nhận thơ của ông và đã bán hết.

Ông đăng tin bán sách ở nhà thì các độc giả yêu thơ xếp hàng để mua và nhiều người yêu thơ ngồi mãi cả buổi không chịu ra về để được giao lưu với tác giả.

Tôi đi du lịch vừa đến nhà đã có mấy ông bạn gửi nhờ mua thơ nên phải đến ngay vì sợ hết. Ông ngồi tít hậu cung, phải lên tiếng xưng tên ông mới tiếp. Hóa ra, ông đã tắt máy vì sợ khách mua thơ.

Trong thời buổi, lạm phát thơ, nhà nhà in thơ, thơ ế, có tác gỉa in tặng, người nhận không muốn nhận thì tập thơ của ông bán chạy là hiện tượng lạ.

Tôi không dám đanh giá ngôi vị thơ của ông vì làm thế chẳng khác nào múa rìu qua mắt thợ, hỗn với các nhà phê bình văn học. Tôi sẽ kiên nhẫn ngồi chờ các nhà phê bình lên tiếng vậy.

Nhưng, có một điều, tôi rất tâm đắc khi đọc tập thơ: Có lẽ ông là nhà thơ viết nhiều nhất về các nhà thơ, nhà văn: Từ Khuất Nguyên, Bạch Cư Dị, Lý Bạch, Đỗ Phủ bên Tàu, đến Paustovsky, Dostoevsky…bên Nga, còn trong nước từ Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Tú Xương, Nam Cao, Nguyễn Bính, Nguyên Hồng…đủ mặt. Phải, không có thi nhân nào viết về thi nhân nhiều như thế.

Và nhiều khi, ông viết về thi nhân nào đấy, ngỡ như phần nào đó đang vận vào ông vậy.

Với Dostoevsky:

“Gió muzhik thổi về đâu?

Dostoevsky, đối diện với ông là cái chết

Từ pháp trường đến trang viết

Là đường đi ngoằn ngoèo như vệt máu nước Nga trên tuyết trắng Siberia!”

Với Boris Pasternak:

“Anh đã yêu đất nước mình như một chàng muzich

Cái cách yêu quý phái chẳng hợp thời

Anh đã yêu đến quằn quại, đến sùi bọt mép

Mà thơ anh vẫn bị đe doạ cả đời!”

“Trên mồ anh cỏ tiên tri báo trước

Về sự hết thời của bọn độc tài

Ôi đất nước

Anh đã yêu đến băng hoại cả đời!”

Với Khuất Nguyên:

“Vua tin dùng chó má

Hoạn quan đi đầy đường

Hiền nhân vào ngục đá”

Với Đỗ Phủ:

“Ôi chữ nghĩa thánh hiền bò như cua cáy

Kẻ sĩ nhìn lên bằng mắt chuột chù

Chiến tranh để muôn chăn nằm goá gối

Bao rừng phong đổ máu xuống mùa thu”.

Với Nguyễn Trãi:

“Đầu người đang rụng quanh ta

Máu là nước lũ Hồng Hà dời non

Hồn ta là đứa trẻ con

Đi vào cõi chết vẫn còn ngu ngơ

Nỗi oan không chết bao giờ

Ta còn bị chém dọc bờ thế thân”

Với Nguyên Hồng:

“Không có quê hương

Không một dòng sự nghiệp

Thôi thế là may!

Vẫn còn một chỗ chôn trên báo”.

Với Nguyễn Bính:

“Đêm sao sáng cạn hoàng hôn

Bút đào huyệt giấy mà chôn mình dần

Một đoàn bươm bướm đưa chân

Hai hàng lục bát khiêng phần mộ thơ”...

5- Tôi ngưỡng mộ ông trong câu chuyện nhà thơ Hoàng Trung Thuỷ kể về một nhà thơ khi còn đi học đã được coi như thần đồng thơ mà Hoàng Trung Thuỷ thời còn dạy học ở Nam Định nghe tên đã tìm đến nhà chơi. Ông biết đến tên thằng tôi có lẽ do một cuộc thi mà tên ông và tôi có trong tờ báo đăng thông báo kết quả.

Khi xuống Vũng Tàu, giữa đám đông ồn ào, ông quay hỏi nhà văn Xuân Sách: “Hình như ở Vũng Tàu có Đặng Trung Nhân phải không?”. Đấy là lần đầu tiên tôi gặp ông.

Hai mươi năm sau, tôi mới gặp lại ông lần thứ 2 trong sinh nhật của nhà thơ Trương Nam Hương ở một quán cà phê trên đường Nam Kỳ Khởi nghĩa- 20 năm đó tôi hầu như không viết gì và cũng không tham gia bất cứ sinh hoạt văn nghệ nào.

TNH nghĩ ông không biết tôi nên định giới thiệu, nhưng ông đã khoát tay: “Đặng Trung Nhân mà, biết rồi!”.

Thật lạ, 20 năm chỉ một cuộc gặp thoáng qua mà ông vẫn nhớ. Xem ra ông có trí nhớ thật siêu phàm. Chắc ai đã gặp ông và trò chuyện một lần thì ông sẽ nhớ đến cả chục năm sau vậy.

Vì rất nhiều người, mới hỏi tên tôi xong, lúc sau bắt tay tạm biệt lại gõ gõ tay lên trán: “Hình như chúng ta đã từng gặp nhau phải không?” hay “Ông tên gì nhỉ?”

6- Đôi khi tôi nghĩ về ông như một hiệp sỹ: mặc áo giáp sắt, tay khiên, tay chuỳ nhảy lên lưng ngựa là xung trận. Có khi ông cũng giống như Donkihote chiến đấu với cối xay gió, bao nhiều chuỳ bổ xuống, cái cối kia vẫn quay, xoay theo quán tính cũ của nó.

Trong hàng ngàn nhát chuỳ bổ xuống không khỏi có nhát bổ trượt…Nhưng giữa trận tiền biết làm sao được!

Cũng không hẳn ông tinh thông mọi thứ. Ông vẫn có thể nhầm lẫn chứ…

Với tôi, nhiều lần ông nói rằng: Ông thích cái bút danh Đặng Trung Nhân, cái bút danh đó hay hơn Đặng Chương Ngạn và ông thích những truyện ngắn của Đặng Trung Nhân...

Có lẽ, vì ông vẫn muốn giữ những ký ức xưa, những ký ức của nhiều năm trước...

23/08/2022

Nguồn: FB Đặng Chương Ngạn

Bình luận

Để lại comment

Bài viết liên quan

Xem thêm
Cuộc trò chuyện đầu năm giữa nhà văn Nguyễn Trọng Tân với bạn văn ở TPHCM
Nhà văn Nguyễn Trọng Tân, tác giả của các tiểu thuyết Thư về quá khứ, Đa đoan cõi tạm, Thiên mệnh, Thiên thu huyết hệ, Phù sa máu…
Xem thêm
Những người bây giờ như Oanh ít lắm, hiếm lắm
Cánh buồm thao thức trân trọng giới thiệu bài viết “Nghệ nhân Nhân dân - Thi sĩ Nguyễn Hồng Oanh về miền mây trắng” của nhà thơ Lê Quốc Hán.
Xem thêm
Cung thứ
Bài viết của Lê Thanh Huệ về nhà văn đa tài Nguyễn Thanh,
Xem thêm
Người nghệ sĩ tài hoa
Nguyễn Thanh (Nguyễn Tấn Thành) là người nghệ sĩ đa tài vì anh sáng tác và thành công ở nhiều thể loại: truyện ngắn, thơ, tiểu luận phê bình, dịch thuật, âm nhạc, biên dịch,…
Xem thêm
Phan Văn Trị - Mãnh liệt ngòi bút thơ tranh đấu
Phan Văn Trị (1830-1910) , nguyên quán huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Sau lên Gia Định học và đỗ Cử nhân nên gọi là Cử Trị.
Xem thêm
Vui buồn “chuyển thể”
Nguồn: Văn nghệ số 1+2/2024
Xem thêm
Nguyễn Đình Thi - kẻ sĩ tài hoa
Bài đăng báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam
Xem thêm
Nguyễn Du bàn về sáng tác văn chương
Bài viết của nhà thơ Vương Trọng.
Xem thêm
Châu La Việt - Những con đường xanh mãi mỗi trang văn
Nguồn: Bài của Phùng Văn Khai trên Thời báo Văn học - Nghệ thuật.
Xem thêm
Nguyễn Thanh – Nơi hội tụ những dòng sông nghệ thuật
Nguyễn Thanh đã được đánh giá là một ngòi bút tích cực trên bình diện văn học nghệ thuật trên nhiều lĩnh vực: “Nguyễn Thanh – một con người tài hoa trên nhiều lĩnh vực”
Xem thêm
Giai điệu núi sông
Bài viết công phu của nhà văn nhà nghiên cứu Nguyễn Thanh về Văn Cao
Xem thêm
Dự báo của nhà văn Nguyễn Trường
Khả năng dự báo đúng được khoa học vật lý định nghĩa là khả năng nhớ tương lai của một vài người, nó không giống như khả năng nhớ quá khứ mà ai cũng có được.
Xem thêm
Ai đi ngược dốc Phủ Cam một mình | Nguyễn Duy
Ông Tường đi rồi/ Thế là thoá/Thoát nghèo/Thoát khổ.
Xem thêm
Hoàng Phủ Ngọc Tường – bạn văn của Bọ Lập
Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường vừa tạ thế hôm kia, ngày 24/7/23, thọ 87 tuổi. Vậy là ông về Trời theo vợ là nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ sau nửa tuần trăng.
Xem thêm
Nhớ Thu Bồn || Bạn văn của Bọ Lập
Rút từ Bạn văn 2 của Nguyễn Quang Lập
Xem thêm
Bắt đầu từ một người lính
Nguồn Văn nghệ số 21/2023
Xem thêm