- Ngôn ngữ-Lý luận - Phê bình
- Cõi nhân gian | Phạm Ngọc Tiến
Cõi nhân gian | Phạm Ngọc Tiến
PHẠM NGỌC TIẾN
Tôi biết đến nhà văn Nguyễn Phúc Lộc Thành từ chính tiểu thuyết “Cõi nhân gian” xuất hiện năm 1994. Ngay từ khi ra đời “Cõi nhân gian” đã nổi lên là một hiện tượng của văn đàn.
Bộ tiểu thuyết “Cõi nhân gian” và tác giả Nguyễn Phúc Lộc Thành.
Không chỉ là nội dung xoáy sâu vào thế giới ngầm của băng đảng tội phạm thời bấy giờ cùng sự vật lộn thiện lương của những con người thất thế và thiếu may mắn sống dưới đáy xã hội muốn vươn lên mà còn là một lối viết tưởng truyền thống nhưng góc cạnh hấp dẫn bằng cách kể tưng tửng dùng nhiều khẩu ngữ xộc thẳng vào trọng tâm vấn đề câu chuyện.
“Cõi nhân gian” cuốn hút tôi mang lại sự thôi thúc muốn chuyển nó thành một kịch bản phim truyện. Vì nhiều lẽ việc không thành. Bẵng đi, cái tên Nguyễn Phúc Lộc Thành như một vệt sao băng lóe sáng rồi dần tắt lịm. Sau thì tôi biết Thành từ bỏ nghiệp văn để theo đuổi kinh doanh. Và anh thành công trong sứ mệnh mới của mình. Từ một người được đào tạo văn chương chính quy, Nguyễn Phúc Lộc Thành trở thành một ông chủ doanh nghiệp thành đạt. Những tưởng nghiệp văn dứt thì bất ngờ năm 2018, sau hơn hai mươi năm, anh trở lại với một tuyển thơ lục bát bề thế “Giấc mơ sông Thương”.
Bất ngờ nối tiếp bất ngờ, giữa năm 2021 Nguyễn Phúc Lộc Thành gửi cho tôi bản thảo nối với tiểu thuyết “Cõi nhân gian” đã in năm 1994. Đó là những tập kế tiếp được phát triển từ chính những gì anh đã công bố. Hơn cả bất ngờ, lần này là sự kinh ngạc bởi những gì anh làm. Một tốc độ viết kỷ lục như thể để chạy đua với thời gian thần chết. Những trang viết cuồn cuộn sự sống tuôn chảy, chỉ trong 5 tháng bộ tiểu thuyết 8 tập “Cõi nhân gian” với gần hai ngàn trang đã được hoàn thành và nhanh chóng xuất bản ra mắt độc giả vào đầu năm 2022. “Cõi nhân gian” của 1994 năm nào giờ là tập 1 của bộ tiểu thuyết 8 tập kỷ lục này. Tôi biết Nguyễn Phúc Lộc Thành gửi bản thảo cho nhiều nhà văn đọc và tôi ngờ rằng nhiều người đọc không kịp với những gì anh viết ra. Tôi là một người trong số đó. Thật kỳ lạ.
Nhưng nếu chỉ là kỷ lục về tốc độ viết thì chẳng nói lên điều gì. “Cõi nhân gian” thật sự cuốn hút người đọc bởi sự hấp dẫn của nội dung câu chuyện. Như tên gọi tác phẩm, “Cõi nhân gian” là một câu chuyện đời ở mọi cung bậc xã hội. Thông qua nhân vật trung tâm Nguyễn Thiện Hương, một anh phó tiến sĩ học nước ngoài về xuất thân từ một gia đình nhà giáo, thất sủng vì vị thế, khó khăn vì hoàn cảnh phải bươn chải mưu sinh, người đọc được tác giả dẫn dắt vào mê cung của cõi nhân gian trần thế với đủ đầy sắc mầu tục lụy. Một xã hội thu lại từ những cảnh đời khốn cùng dưới đáy hất lên đến thượng tầng quyền lực với bao phận người giằng xé để tồn tại. Tồn tại trong lốt ma quỷ hay thiện lương khẳng định chữ “người” thì cũng là cuộc vật lộn, bươn chải bằng những mưu ma chước quỷ hay thiện lành nhân tính để hướng đến cái kết của đời người hạnh phúc hoặc bất hạnh.
Cái hay của “Cõi nhân gian” là xung đột thiện-ác, tốt-xấu, người-quỷ…đến tận cùng với sự khốc liệt giằng giật sinh tử nhưng lại được ẩn giấu rất khéo trong những lốt người đa diện. Không khó để nhận diện ra nhân vật “Cõi nhân gian” nhưng để hiểu được nhân vật ấy thế nào thì lại là chuyện không dễ. Phải đợi chính tác giả hạ màn và cái sự “hạ” này lột trụi trần bản chất nhân vật.
Hiện thực trong “Cõi nhân gian” là thứ hiện thực vốn xưa nay khuất nẻo trong văn học, điện ảnh. Chúng ta vốn tiếp cận hiện thực bằng sự quan sát và nhận thức hiểu biết của bản thân để khám phá hiện thực từ ngoài vào. Với Nguyễn Phúc Lộc Thành vốn là một doanh nhân tên tuổi nên sự trải nghiệm của anh thật quý giá bởi vị thế người trong cuộc có cái nhìn thấu suốt bên trong. Hiện thực trong “Cõi nhân gian” được bóc từ lõi nên vô cùng chân thực và thuyết phục. Tiểu thuyết không né tránh những gì trong thế giới ngầm của thương nhân, quan chức trong đó những bán mua đổi chác, đút lót, tham nhũng được phơi bày không thương tiếc. Điều không phải ai cũng tường tận.
Anh phó tiến sĩ Nguyễn Thiện Hương ngu ngơ từ nước ngoài về đã gặp ngay những nghiệt ngã ban đầu. Em trai bị bắt. Để mưu sinh anh cất đi mảnh bằng, gom góp mua chiếc xích lô làm phương tiện kiếm sống. Gặp lại người yêu thuở nào trong kiếp phận gái điếm và chết trong vòng tay mình, Hương đèo bòng thêm con gái người yêu mới 10 tuổi nhưng đã phải bán bánh mỳ thậm chí kiếm khách cho mẹ. Sau đó là bán xích lô mua xe để làm xe ôm. Lại lạc vào một băng nhóm anh chị bến bãi. Được ông trùm Tám tin dùng vì học thức và nhân cách thể hiện, Hương từ đây rẽ sang ngả khác để cuối cùng trở thành một thương nhân thành đạt.
Cứ thế cuộc đời anh trí thức Hương gắn liền với những thăng trầm xã hội bằng một vị trí trong băng đảng bảo kê, buôn lậu trong thương trường, quan trường khốc liệt. Các nhân vật vệ tinh xung quanh nhân vật trung tâm Hương có mặt ở mọi giai tầng. Gái điếm, lưu manh, bảo kê, buôn ma túy, maphia, công an, dân phòng, thuế vụ, Việt kiều, quan chức các cỡ từ cấp phường, quận, thành phố đến trung ương. Tất cả những khuôn mặt mỗi người mỗi tính cách, danh phận đã tạo nên một cõi nhân gian trần tục đầy ám ảnh và mê dụ.
Câu chuyện trong 8 tập “Cõi nhân gian” có độ dài thời gian 20 năm từ thời điểm năm cuối thập niên 80 và kết thúc trước khi Hà Nội kỷ niệm 1.000 năm tuổi, năm 2010. Tiểu thuyết của Nguyễn Phúc Lộc Thành gắn liền với những biến chuyển xã hội từ thời đầu đổi mới đến giai đoạn hòa nhập phát triển. Đó là một giai đoạn xã hội chuyển mình xây dựng kinh tế đạt nhiều thành tựu nhưng cũng tạo ra những hố thẳm thiếu hụt nhân tính và đạo đức xã hội.
“Cõi nhân gian” không mấy dụng công về nghệ thuật biểu hiện loại thể chỉ là cách kể truyền thống theo tuyến thẳng theo trật tự thời gian nhưng lại hiệu quả không ngờ bởi nội dung hấp dẫn. Hấp dẫn ở sự đột phá bóc ra trần trụi những mảng ngầm quan trường, thương trường, xã hội đen, những mánh lới những thủ đoạn triệt phá nhau trong làm ăn trong hoạn lộ công lênh, những trạng thái tình cảm kể cả dục tính. Kế đó là hấp dẫn ở cấu trúc tuy đơn giản nhưng lắt léo ẩn giấu sự bất ngờ đậm chất trinh thám, điện ảnh. Đọc “Cõi nhân gian” khó mà đoán định được kết cục của cả nhân vật lẫn diễn tiến câu chuyện. Theo tôi sự hấp dẫn nhất của “Cõi nhân gian” chính là chân lý khẳng định sự thiện lương của con người bất chấp hoàn cảnh.
Nguyễn Phúc Lộc Thành sử dụng nhiều yếu tố sắc dục trong “Cõi nhân gian’. Có thể tác giả dụng ý khai thác phần bản năng người trong từng nhân vật là điều bất khả kháng. Cho dù là gì thì đây cũng là một yếu tố tăng sự hấp dẫn cho tác phẩm và có thể lại là phản tác dụng. Cá nhân tôi thiên về vế trước. Và nữa phần nhân vật Hương lý giải nhiều về giáo lý nhà Phật khiến mạch truyện đôi khi bị chùng xuống, chậm lại theo tôi là đáng tiếc.
Khép lại 8 tập “Cõi nhân gian” tự nhiên tôi nghĩ lại 28 năm trước khi sự thôi thúc trong tôi chuyển tiểu thuyết thành kịch bản phim truyện. Việc khi ấy không thành, nhưng bây giờ thì khác, toàn bộ câu chuyện đang hiển hiện, mạch lạc với từng số phận người rành rẽ như đang như chào mời, thúc giục. Một kịch bản phim dài tập bề thế đang đợi. Tại sao không?
Hà Nội 26.2.2022
Theo Tiền Phong 5.2022
Bình luận