Tập thơ Đi qua cơn gió mùa của nhà thơ cựu chiến binh Lương Tử Miên là bản tổng kết tinh thần của một đời người – một người lính từng đi qua chiến tranh, mang trên mình những vết thương không chỉ trên thân thể mà còn trong ký ức. Ở tuổi U95, nay ông vẫn viết đều, viết rõ, như thể từng con chữ là cách giữ nhịp cho trái tim – nhịp của người đã “đi qua cơn gió mùa” của cả thế kỷ.

Thơ Lương Tử Miên giản dị, không cầu kỳ về hình thức, nhưng thấm đẫm trải nghiệm sống. Ông không dựng tượng đài bằng mỹ từ, mà khắc họa đời sống bằng giọng kể nhỏ, thật, giàu thương cảm. Đọc thơ ông, người ta thấy ánh mắt người lính trong buổi trở về, nghe được tiếng thở dài của một người cha, một người đồng đội, một công dân của đất nước đã đi qua bao biến thiên.

Tập thơ gồm 100 bài thơ chọn của tác giả – tựa như một “tự truyện bằng thơ”. Có những bài rất đời thường (Bên tách cà phê, Giữ mãi những gì yêu thương), có những bài là khúc tưởng niệm đồng đội (Chiều Sa Thầy, Những người nằm lại Đồng Lộc), và có những khúc trầm riêng tư về quê hương, tình yêu, tuổi già (Em có về xứ Nghệ với anh không, Như một lẽ tự nhiên).

Cánh buồm thao thức trân trọng giới thiệu chùm thơ rút từ tập thơ này - Đi qua cơn gió mùa (NXB Hội Nhà văn, 2025) – năm bài thơ tiêu biểu cho những mảng cảm xúc đã làm nên giọng điệu riêng của người lính thi sĩ U95.

Hương bồ kết thơm ngã ba Đồng Lộc

Đoàn xe ra chiến trường qua ngã ba Đồng Lộc

Nơi trọng điểm không thể dừng phút chốc

Nhưng cũng chỉ nhích dần

nhích dần từng chặng một trong đêm

Cũng mắt nhìn màu áo trắng của em

Như tìm vạch đường phân chia sống chết

Trao vội vàng qua thành xe mấy chùm bồ kết

Bàn tay ai sẽ cảm lấy nâng niu

Thương lắm

Hẳn mấy ngày qua các em chưa được gội đầu

(Mái tóc làn da tài sản nâng niu

của một đời thiếu nữ)

Trong bom đạn khó trọn bề gìn giữ

Và đêm nay

Giữa ầm ào bom đạn máy bay

Anh chiến sĩ cất lên tiếng hát

- “Chào em cô gái Lam Hồng...”

Chưa trọn một lần yêu

Và tất cả chưa chồng

Mười cô gái nơi ngã ba Đồng Lộc

Mười trái tim sáng trong như ngọc

Nằm lại mảnh đất này

Cảm ơn người gieo hạt ở nơi đây

Để mỗi chiều hương bồ kết bay bay...

Phác thảo, một bóng hình quá khứ

Tâm tình một đồng đội đã hi sinh

Suốt một đời không nguôi nhớ về em

Dẫu đã lâu rồi em trở thành người mẹ

Trong tim anh dáng hình em vẫn trẻ

Vẫn dịu dàng đằm thắm tin yêu.

Trời cho chúng mình gần gũi chẳng bao nhiêu

Chưa trao gửi những gì hằng khao khát

Đến nụ hôn cũng ngại ngần dè dặt.

Bởi muốn giữ cuối cùng

điều trong trắng vẹn nguyên.

Chiến tranh hoài bom đạn triền miên

Và phía trước chúng mình là mặt trận

Là những cuộc chia ly dài vô tận

Cứ chênh vênh theo năm tháng đợi chờ,

Đêm Trường Sơn, chợt tỉnh giữa giấc mơ

Nghe gió núi ru lá rừng xào xạc

Một thời đắm say, một thời trận mạc.

Một thời yêu không nỡ hẹn ngày về.

Cứ bần thần đâu đó một miền quê

Sông Bến Hải mang nỗi đau chia cắt

Dài năm tháng, vắng điệu hò khoan nhặt

Những con đò xuôi về bến Sa Lung*

Mấy cánh buồm nâu no gió cửa Tùng

Đêm Hồ Xá sương giăng mờ thị trấn

Và cứ thế trên nẻo đường ra trận,

Anh mang theo, hình bóng một con người

Ở tận làng quê nghèo khó xa xôi

Một dáng mảnh mai dãi dầu mưa nắng

Lối em về qua sườn đồi cát trắng

Gió chiều bay màu áo tím hoa sim

Thương nhớ ai!

Hoa cau rụng đầy thềm...

20 tháng 7 năm 1992 

Kỷ niệm những ngày đóng quân trên vĩ tuyến 17 (Vĩnh Linh, Quảng Trị 1954)

* Những địa danh của Vĩnh Linh.

Bài học vỡ lòng

Biết ơn em Bùi thị V...

Chuyện nhiều lần với một người ở rất xa

Mình vỡ vạc những điều chưa hiểu biết

Những thật giả dại khôn trong giao tiếp

Những rủi may ấm lạnh của tình đời

Một anh con nhà nghèo

vừa chớm tuổi đôi mươi

Chưa kịp lớn đã bập vào chiến trận

Chữ nghĩa không quen bằng quen súng đạn

Viết thư cho người yêu nắn nót những i - tờ

Cái giảng đường đại học - chỉ nằm mơ

Chưa hề biết cổng trường vuông hay tròn nữa

Sự dốt nát bám hoài dân kẻ chợ

Những sang hèn trong điều tiếng thị phi

Chiến tranh lụi tàn treo súng trở về

Bỗng cay đắng nhận ra mình ít chữ

Những lúc lẻ loi lại bám vào quá khứ

Như lá bùa hộ mệnh để sống còn

Nhòe nhoẹt hào quang nhòe nhoẹt vàng son

Giữa bề bộn tình đời anh thợ cày ngơ ngác

Như người ngoài hành tinh cứ luôn luôn đi lạc

Lại bắt đầu từ bài học vỡ lòng thôi.

Bỗng bàng hoàng: gần hết một đời rồi

Nhanh hay chậm chẳng còn bao ý nghĩa

Khi mình đã nhận ra điều thấm thía

Thì ước mơ cũng tuột khỏi tầm tay.

Tự bạch

Mùa xuân vẫn mãi xanh tươi

Mà ta đã chín tư rồi còn chi?

Một thời trai trẻ qua đi

Một thời trận mạc, lùi về phía sau

Phong sương điểm bạc mái đầu

Nhân tình đọng mãi nỗi đau trong lòng

Vẫn chưa thoát cảnh long đong

Đói no theo mãi trong vòng quẩn quanh

Từng đi qua cuộc chiến tranh

Bâng khuâng, mình tự hỏi mình:

Vì sao?

Thế gian bàn cãi xôn xao:

“Thế nào là dại!

“Thế nào là khôn?”

Nếu không cầm súng lên đường

Để rồi mang mấy vết thương trên mình

Nếu không chấp nhận hi sinh

Thì nay đất nước thanh bình hay chưa

Xóm nghèo đã hết xác xơ

Đồng quê liệu đã phai mờ dấu bom

Những người vợ trẻ héo hon

Một đêm mấy bận ôm con xuống hầm.

Chín tư tuổi, chín tư xuân

Thời gian ơi! Liệu ta còn mấy mươi?

Tháng 7 năm 2025

Nghệ Tĩnh mình ơi

Quê hương in dấu cuộc đời

Thiết tha Nghệ Tĩnh mình ơi bao lần

Con từ chập chững bước chân

Đến khi chặng cuối đã gần hôm nay

Ngửa lòng tay bấm đốt tay

Công cha ơn mẹ cao dày chẳng quên

Ấm êm che chở xóm giềng

Nắm xôi qua cửa mà nên nghĩa tình

Chiều hè bát nước chè xanh

Nắng nôi đón ngọn gió lành đi qua

Sông quê dù ít phù sa

Mồ hôi thấm đất mà ra mỡ màu

Ở ăn có trước có sau

Dẫu vinh dẫu nhục chung nhau lối về

Đã từng lang bạt trăm quê

Dám đâu vui bạn mà mê mẩn lòng

Lỗi lầm gạn đục khơi trong

Lắng trong chua xót chờ mong ngọt bùi

Võng xưa tiếng mẹ ru hời

Thiết tha Nghệ Tĩnh mình ơi!

Tháng ngày...

Nhà thơ Lương Tử Miên - Cụ Hai Ngô Khoai đọc thơ