TRẦN NGỌC MỸ

Nguồn: 

Tôi chưa từng gặp người đàn bà đẹp và buồn này, mà lần đầu tiên nhìn thấy chân dung nhà thơ Như Bình, tôi đã bị hút vào, nói đúng hơn, bị ấn tượng mạnh bởi gương mặt xinh đẹp, quý phái hiếm có, nhưng cảm giác, ánh mắt người thơ ấy cứ phảng phất nỗi u hoài. Tôi bắt đầu đọc thơ chị bằng sự tò mò, và càng tò mò hơn, khi rất nhiều bạn văn khen ngợi cách sống, tấm lòng hiền hậu trong đối đãi thường ngày của chị.

Sự im lặng biếc xanh chạm vào tôi trong buổi chiều mùa đông se sắt lạnh, phố Cảng thiếu nắng thừa mây. Sự im lặng biếc xanh là tập thơ mới ra mắt của Như Bình, NXB Hội Nhà văn, 2024. Không biết có phải không gian, thời tiết đồng điệu đã làm cho tôi trộn mình vào thơ chị một cách nhanh chóng, càng đọc tập thơ tôi càng thấy vang vọng tâm trí mình khúc hát của người đàn bà mang tên Như Bình, những khúc ngân sâu da diết, cào cứa vào tôi “giữa cơn hổn hển của thời gian”. Giữa chật chội ngày, giữa hỗn mang của cuộc sống dư thừa tính toán, khô lạnh của lòng người, một Như Bình: “hít thở khí trời và chạy/ chìm trong ánh sáng mảnh như đường kẻ chỉ tay/ em trườn tới đích/ ôi những chật hẹp khiến em mệt lả” (Khúc hát của người đàn bà và khe cửa hẹp).

Chắc hẳn, chẳng hề ngẫu nhiên nhà thơ Như Bình sắp xếp, chia tập thơ thành ba phần “Trầm”, “Mộng” và “Thiền”. Ngay từ phần đầu tiên, nhà thơ đã thể hiện rất rõ lối viết tự do, không đóng bó con chữ. Tôi nghĩ, đó là lựa chọn phù hợp, chỉ có lối viết mê man, đắm đuối, chảy tràn mới thỏa thuê được trái tim cũng như dấu chân của “con thú hoang” muốn lấp đầy khu rừng tình ái ăm ắp yêu thương, ăm ắp nỗi nhớ. Chỉ có những con chữ dám đi đến tận cùng mới giúp người đàn bà thơ chia sẻ được “bã bời giày xéo”, “u uẩn lo âu”, “âm u nguy hiểm”, “tâm hồn rách vỡ”, người phụ nữ tưởng yếu mềm ấy, khi đứng trước tình yêu, sẵn sàng mạnh mẽ thừa nhận: “kẻ khát tình là em, yêu dại điên cũng là em, yêu như tử vì đạo chỉ có thể là em” (Viết về một nỗi sợ hãi).

Tập thơ “Sự im lặng biếc xanh” của Như Bình, NXB Hội Nhà văn, 2024. Ảnh: Lý Uyên

Những câu thơ trỗi dậy, bung tỏa theo nhịp cảm xúc, chẳng cần giấu giếm hay không thể giấu được bởi một trái tim đang ứ đầy khát khao, thật thà: “em phải sống thế nào cho bớt nỗi cô đơn/ bớt những bất thường những đổi thay trong tâm em/ không kìm giữ/ ngoài kia phố chảy như sông/ sông trào như biển/ biển cào nát vách núi/ núi phun lửa lên mây/ em phải sống thế nào để bớt những khát khao/ bớt u uẩn âu lo” (Trầm Cảm 2). Nhà thơ khéo léo lựa chọn đối tượng, hòa quện tình cảm của con người, ví von với hình ảnh thiên nhiên. Bởi thứ tình cảm dào dạt trong lồng ngực chất chồng nỗi cô đơn cào xé của người đàn bà là vô tận, chỉ có sông, biển, núi và mây bao la dùng vào trường hợp này mới khớp sánh, phù hợp.

Tôi rất thích phần mở đầu của tập thơ, đọc thơ như đắm cuốn vào khúc hát lãng mạn, giàu cảm xúc, với những trường đoạn có vẻ hoang dại, bùng cháy đến tận cùng. Tôi làm sao dừng lại được khi người đàn bà Như Bình đã róc cạn mình để cất lên khúc hát đó: “Tôi buồn như điên bất lực như điên” hay “Tôi sầu não như điên/ nước mắt rơi như điên/ trong mơ tôi cố để không nguyền rủa” (Nàng bò cái). Cứ miết đọc, cứ rát đau, cứ quằn quại, rồi lại thấy thương xót vời vợi đàn bà.

Người đàn bà thơ khát khao yêu thương bao nhiêu, thì nỗi đau buồn càng dâng lên bấy nhiêu. Thật rõ trong thơ Như Bình về nỗi bấy buốt, dằn vặt khi bên trong như núi lửa phun lên, bên ngoài lại bị sự giam cầm, kìm kẹp khép mình. Và lòng vòng một cơn vật vã, rồi bàng hoàng nhận ra, rồi bất lực nén im bởi còn gì trớ trêu hơn, khi giới hạn đó “chính là ta/ tự xây những bức tường/ giam cầm ý nghĩ/ giam cầm khát khao/ giam cầm ta” (Giới hạn). Sự cô đơn trong thơ Như Bình không hẳn vì mỗi tình yêu đôi lứa, người phụ nữ đôi khi yếu đuối, khao khát tình yêu đến đáng thương này, còn vì sự thiếu hụt rất sớm bóng dáng chở che của người mẹ: “mẹ giờ ở cõi chơi vơi/ nơi xa xăm ấy khóc cười còn không/ con giờ đã bã bời dông/ đã tan một kiếp tơ hồng gió phơi” (Nhớ mẹ). Đây cũng là nông nỗi dễ nhận sự đồng cảm, chia sẻ của độc giả.

Ngoài nỗi đau đớn, khát khao yêu thường trực bộc lộ trong mỗi câu thơ, thơ Như Bình có những khoảng mộng khá đẹp đẽ, đôi khi tôi bắt gặp gương mặt thơ ngây: “mơ reo vui/ mơ hồn nhiên/ mơ tiếng cười trên sông xanh biếc” (Nói với anh), hay nỗi nghẹn ngào, xúc động ở thời khác nào đó của người đàn bà cũng rất đáng yêu: “anh đứng chờ em như dáng cây trước hiên/ em bưng mặt khóc mùa thu trong tít tắp chiều lên” (Không hẹn với mùa thu).

Như Bình, tên thật là Nguyễn Thị Thanh Bình, sinh năm 1972, quê ở Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh. Như Bình trước tiên là nhà văn, chị vào Hội Nhà văn Việt Nam từ 2001 với chuyên ngành văn xuôi. Tình cờ, tôi đọc được truyện ngắn “Lửa trên sông” của chị trong tuyển tập Nhà văn Công an, do nhà xuất bản Công an nhân dân ấn hành quý IV năm 2010, cũng những ám ảnh khôn nguôi về nỗi khát khao tình yêu nơi tâm hồn mong manh, đầy “vọng âm buồn”. Ngay ở truyện ngắn, chị đã bộc lộ một tâm hồn thi sĩ, ánh lửa tình luôn cháy nơi sâu thẳm với nội lực mạnh mẽ khiến chị phải quẫy đạp bằng con chữ, không bằng cách này thì cách khác, nhất định phải để con chữ “thật thà tuột run qua tim”.

Sau khi để mình được là chính mình, trào lên những con sóng nức nở, bộc bạch nỗi cô đơn khủng khiếp, dám chết đi sống lại vì yêu, với ngòi bút phóng khoáng, thi ảnh lộng lẫy, thì Như Bình lại trở về với đúng khuôn phép, trầm mặc, không để mình ra ngoài khỏi đường biên của quy chuẩn, đạo đức: “này tôi này tôi/ bình an hiện tại/dìu tâm quay về/tâm không lạc lối” (Thiền 2), chị tự ru mình, xoa mình: “em về ngủ giữa sen trắng/mộng bình yên một đóa môi thôi/ ru em miền hương thơm nắng/ ngắm em sáng mảnh gương trời” (Thiền 3). Hệt những lời thủ thỉ, tâm tình, đúng với lời nhà thơ Như Bình đã chia sẻ: “Tôi làm thơ như một cách trò chuyện với chính mình. Một cách để lắng lại, nhìn sâu vào bản thể để tìm được những câu trả lời cho muôn vàn suy tư không dứt trong hành trình sống và chiêm nghiệm”. Tôi tin rằng, là người phụ nữ trí tuệ, dù có gặp truân chuyên giữa cuộc đời gió bụi mịt mờ này, người thơ Như Bình sẽ biết tự mình cân bằng, biết tỉnh táo sau lớp lớp chữ nghĩa, dù khuấy tan mình trong thế giới sáng tạo cần nhiều dấn thân. Chả thế, mà đứng từ xa quan sát chị, tôi luôn thấy hình ảnh một người phụ nữ đẹp, chu toàn cả trong sự nghiệp lẫn gia đình.

Gấp lại tập thơ Sự im lặng biếc xanh, tôi ngồi im, lẳng lặng ngẫm nghĩ. Tôi muốn cảm nhận lại lần nữa âm hưởng, tưởng tượng lại lần nữa khúc hát dài miên man mà Như Bình vừa đưa tôi qua, dội vào tâm trí tôi, và tôi tin, còn lắng đọng rất lâu nữa trong trái tim tôi. Như sự ám ảnh của câu thơ: “Chúng ta đang chơi trò chơi định mệnh/ Trò chơi của những kẻ thất bại ngay từ đầu”, đã như một sự dự báo về những giằng rối thế giới nội tâm, ngổn ngang cảm xúc trái ngược trong tình yêu của các trang thơ tiếp theo. Đúng như thế, dù yêu thương nhiều, quằn quại, khổ đau bao nhiêu, thì giữa cuộc sống thực tại nhiều rào cản, quy tắc, luật lệ giam cầm hoặc có thể, đáp lại nỗi mong nhớ, yêu thương của người đàn bà ấy toàn là chống chếnh, mộng ảo, nên sau khi hỏi mãi “em phải sống thế nào” “em phải sống thế nào” thì chính nhà thơ đã có câu trả lời cho mình. Tôi tự hỏi, có phải cuối cùng, chị đã chọn khúc xanh im lặng, như phép thiền cho “con thú bị thương” trong mình.

________

Ghi chú: Độc giả có thể  click vào tên Như Bình trong bài để truy cập các bài viết liên quan