Giải thưởng văn học hằng năm của Hội Nhà văn Việt Nam đang đối diện một nghịch lý: quy chế một đằng, thực tế một nẻo. Quy định đã ghi rất rõ: “Các tác phẩm đưa lên vòng chung khảo phải được quá bán số phiếu thuận của ủy viên các hội đồng”; đồng thời, “Hội đồng Chung khảo có quyền giới thiệu và bổ sung vào danh sách xét giải các tác phẩm mà Hội đồng Sơ khảo không giới thiệu, nhưng có thông báo và thảo luận trước với Hội đồng Sơ khảo”.

Lời ru bão giông của Trần Hóa không chỉ là một tập thơ, mà là bản hòa tấu của ký ức, trải nghiệm và những suy ngẫm về đời sống. Tựa như chính cuộc đời tác giả – người lính trở về từ chiến trường, dấn thân thương trường và gặp lại mình trong câu chữ – tập thơ là giao thoa giữa khắc nghiệt “bão giông” và lời vỗ về “lời ru”.

Bàn tròn Văn học kỳ này xin giới thiệu nội dung tóm lược của hai bức thư ngỏ – coi đó như một lời chất vấn trực diện, một thử thách đối với tính minh bạch và liêm chính của một cuộc thi văn chương quốc gia. Và cũng là dịp để chúng ta cùng nhau đặt câu hỏi: Công bằng ở đâu, khi sự im lặng lại được chọn làm câu trả lời?

Bàn tròn kỳ 25 chọn hai bài viết mới nhất của nhà văn Đặng Chương Ngạn về “thầy Uông” – thành viên Hội đồng Sơ khảo – như chất liệu để trao đổi thẳng thắn.

Xin mời bạn đọc cùng ngồi lại, để lắng nghe, để bàn luận, và biết đâu, để cùng trả lời câu hỏi day dứt: Liệu văn chương Việt có thể đứng thẳng bằng phẩm giá của nó, hay sẽ mãi lẫn lộn trong những “trăm ngàn” trò chơi lợi ích?

Sau một tuần đứt mạch, “Bàn tròn Văn học” nay trở lại với kỳ 23, tiếp tục câu chuyện nóng hổi quanh giải thưởng, danh hiệu và chuẩn mực văn chương hôm nay.
Nếu ở các kỳ trước, chúng ta chủ yếu xoay quanh truyện ngắn Trăm Ngàn, thì lần này, hai ý kiến góp mặt mở rộng vấn đề sang một góc nhìn gai góc hơn: chuyện “lợi ích nhóm” trong đời sống văn học – nghệ thuật.

Với cảm hứng từ hai tứ thơ độc đáo – Cõng bạn đi chơi của Vương Cường và Dìu mẹ đi thăm mộ mình của Hồ Minh Tâm – bài viết của Bùi Sỹ Hoa (đăng trên Tạp chí Sông Lam, số 7/2025) đưa người đọc bước vào thế giới thơ về đề tài thương binh – liệt sĩ bằng một góc nhìn mới mẻ, giàu sức ám ảnh.

Từ màu xanh sông Nho Quế đến mây trắng trên đỉnh Khau Vai, từ giọt mưa xứ biển đến mùa hạ cháy đỏ hoa phượng… thơ Nguyễn Đức Hạnh không dừng ở tả thực mà lặng lẽ “chưng cất” đời sống thành những suy tưởng lãng mạn và triết lý nhân sinh. Bài viết của TS, nhà thơ, nhà phê bình Lê Thành Nghị soi chiếu tập thơ Khát cháy từ nhiều chiều, để người đọc khám phá một “hiện thực khác” giàu thi vị.

Với góc nhìn của một người giàu trải nghiệm nghệ thuật, đạo diễn Lê Hoàng đã viết một status “thẳng ruột ngựa” về Trăm Ngàn: không quanh co, không xoa dịu, không hề sợ đụng chạm. Theo ông, đó là một truyện ngắn dở “từ cấu trúc đến tư tưởng, từ cảm xúc đến giá trị nhận thức”. Và ông thậm chí còn đặt câu hỏi: “Một chuyện ngắn dở như thế thì cãi nhau làm cái gì? Mổ xẻ vì cái gì? Có đáng không?”

“Bàn tròn Văn học” kỳ 21 trân trọng giới thiệu bài viết này như một lát cắt mới của đối thoại văn chương: nơi văn học vừa là kết quả của hành trình cá nhân, vừa là cuộc giao thoa giữa những thế hệ, nơi nghệ thuật và nhân văn gặp nhau trong niềm tin sáng tác không ngừng.